Meestal streven mensen naar de juiste vorm van teamwork, maar lukt dat niet door een vreemde kijk op de wereld.

Zo hoorde ik laatst iemand zeggen: "We hebben nu lang genoeg gepraat over mij, laten we het nu eens over jou hebben; wat vind jij eigenlijk van me?"

Dit gedrag lijkt wellicht vreemd, egocentrisch en zelfs egoïstisch, maar voor deze persoon zelf zit hier wel degelijk een (onbewuste) logica achter. Hoe beter we begrijpen wat mensen ertoe drijft te denken, voelen en handelen, des te beter kunnen we het met elkaar vinden.

Helaas zitten wij vol van vertekende aannames, waarmee wij het gedrag van anderen ook nog eens denken te kunnen voorspellen. Deze vertekeneningen maken het soms erg moeilijk de 'werkelijke' mens achter de ander te herkennen.

Gelukkig is er een bijzonder eenvoudig raamwerk te gebruiken om andermans houding en gedrag te kunnen plaatsen. Er zijn namelijk 4 fundamentele levensposities (4 vensters op de wereld), die bepalen hoe wij naar onszelf en naar anderen kijken.

Deze basisvensters slijpen we trouwens iedere dag zorgvuldig bij, zodat we vooral die dingen zien die we graag willen zien en die onze eigen mening telkens weer bevestigen. Als iemand een paarse bril opzet, dan moet ie niet vreemd opkijken als alles er ook paars uitziet.

Er zijn 4 mogelijke vensters waardoor ieder mens naar zichzelf en naar de rest van de wereld kijkt.

Het 1e venster is dat van wederzijds respect en ziet eruit als;

               IK BEN OK                  JIJ BENT OOK OK   

Dit wereldbeeld is de beste uitgangspositie om het goed met anderen te kunnen vinden en iemand weet dat het nodig is om compromissen te sluiten met anderen om harmonieus samen te kunnen werken.

Als iemand echter een slechte dag (stress) heeft of het tijd vindt om zijn psychologische zegelboekje (opgebouwde voorraad negatieve gevoelens van de afgelopen periode) bij ons in te wisselen, dan glijdt hij echter af naar een heel ander venster en kijkt ie naar de wereld vanuit een sterk vertekend beeld. Er zijn zelfs hele volksstammen die zo’n kijk op de wereld standaard als basisvenster gebruiken en daarbij behorend gedrag hebben:

Eén van de andere 3 mogelijke posities - van waaruit iemand naar de wereld kan kijken - is:

        IK BEN NIET OK                  JIJ BENT WEL OK   

Vanuit dit venster is de uitgangspositie dat iemand redelijk hulpeloos is en eraan gewend is dat anderen wel zullen helpen. Daarom stelt deze persoon zich altijd eerst even afwachtend op voordat ie ergens aan begint, omdat er een grote kans is dat iemand anders wel zal inspringen om het op te pakken. Deze mensen denken dat anderen veel beter met stress kunnen omgaan dan zijzelf en ze staan al gauw te boek als iemand met weinig zelfvertrouwen.

Als je deze mensen een compliment geeft, zullen ze al gauw zeggen dat ze je compliment niet verdienen en dat ze niets bijzonders hebben gedaan, al is het erg aardig van je dat te zeggen.

Geef je opbouwende kritiek, dan zijn ze het met je eens, erkennen makkelijk hun incompetentie en zullen ze je bedanken dat je hen erop wees. Al zullen ze er niet naar handelen.

Een ander venster is:

     IK BEN NIET OK           JIJ BENT OOK NIET OK   

Vanuit dit venster is de uitgangspositie dat iemand vooral het slechtste in alles en iedereen ziet. Deze persoon laat nogal eens een moedeloze uitstraling zien waarmee ie anderen zijn pessimistische verwachtingen te kennen geeft. Deze houding is een soort stressversterker, omdat ze iedereen duidelijk willen maken dat alle pogingen om oplossingsgericht te denken uitsluitend tijdverspilling zijn. Anderen kunnen deze persoon op den duur beginnen te mijden, waardoor deze persoon concludeert dat ie alle reden heeft om wantrouwig te zijn naar anderen.

Als je deze mensen een compliment geeft, dan zullen ze je argwanend opnemen en zich cynisch afvragen waar je op uit bent, aangezien ze zich niet voor kunnen stellen, dat je om een andere redden aardig tegen hen zou zijn.

Geef je opbouwende kritiek, dan zullen ze als reactie over jouw fouten beginnen en jou de schuld geven van hun eigen tekortkomingen.

Het laatste venster is:

         IK BEN OK             JIJ BENT ECHTER NIET OK   

Vanuit dit venster is de uitgangspositie dat iemand het vooral goed doet, maar dat anderen vol tekortkomingen zitten. Deze persoon geeft anderen vaak de schuld van eventuele eigen tekortkomingen. Zo iemand kan nogal eens als zelfingenomen overkomen en weigert te erkennen dat ie überhaupt ooit gestresst zou kunnen zijn. Ze denken de situatie altijd aan te kunnen en werken zich nogal eens in de nesten door alle hulp te weigeren. Soms maakt deze persoon er een dagtaak van om anderen te vertellen hoe die zich zou moeten gedragen.

Als je deze mensen een compliment geeft, dan lijkt het alsof ze die verwaand aanvaarden (ze weten al dat ze geweldig zijn), implicerend dat je mening er voor hen niet toe doet. Het is hooguit een meevaller dat jij het goed hebt gezien.

Geef je opbouwende kritiek, dan zullen ze zeggen dat je ongelijk hebt en dat je überhaupt niet in staat bent een goede werkwijze als zodanig te herkennen.

Helaas begrijpen wij lang niet altijd wat ons 'tegenhoudt'.

En zeker in teams kan dat verstorend werken om tot een optimaal resultaat te komen.

Nu de crisis ons nog steeds als een koude deken omhult en er volop gereorganiseerd moet worden om scherp aan de wind te blijven zeilen, zit niemand te wachten op nieuwe teamgenoten die door hun (onbewust) gedrag een rem op de samenwerking zetten.

Echter zolang bovengenoemde gedragingen met hun gevoeligheden en irritaties niet onderzocht en besproken worden, kan een groep samenwerkende mensen nauwelijks verbinding met elkaar creëren en blijven teamleden hun grenzen opzoeken. Een team moet zich door deze 'shit' heen praten om tot een geoliede machine te transformeren. Dan pas kan het team zich volledig richten op de taak waarvoor ze in het leven geroepen is.