Een authentieke of een verzorgde tekst?
‘Moet je grammatica als blogger perfect zijn?’ luidde onlangs een vraag in een LinkedIn-groep voor freelancers. Daar heeft de tekstschrijver meer dan één antwoord op.
Niemand schrijft volmaakt Nederlands, ook de tekstschrijver niet. Dat blijkt wel uit het feit dat zelfs de beroeps er niet in slaagt om nul fouten te scoren in het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Grammaticaal gaat de tekstschrijver ook weleens de mist in. Gisteren schreef ik nog ‘Mag ik u postcode en huisnummer?’ in een statusupdate op Facebook. In het vuur van de strijd, in mijn frustratie over een knullig IVR-menu van het callcenter dat ik aan de lijn had. Toen ik de fout teruglas, schrok ik er zelf van. En reken maar dat hij opviel bij mijn vrienden, want een tekstschrijver maakt toch nooit fouten?
Een veelgehoorde stelling is dat een blog de authentieke verwoording moet zijn van de ideeënwereld van de blogger. Daar lijkt weinig tegen in te brengen. Niet iedere blogger hoeft een schrijver te zijn. Een relatietherapeut moet over relatieproblemen kunnen bloggen. Een jurist moet over interpretaties van wetteksten kunnen bloggen. Een organisatieadviseur moet over reorganisaties kunnen bloggen. En omdat niet iedere relatietherapeut, jurist of organisatieadviseur kan schrijven, horen taalfoutjes er nu eenmaal bij.
Er valt iets voor die stelling te zeggen, niet alleen voor blogs, maar ook voor het kortebaanwerk op Facebook en Twitter. Stel dat je een beroemdheid volgt, wil je dan dat een ghostwriter diens gedachten en wederwaardigheden vervat in keurig verzorgde taal? Nee, je hoopt op de authentieke ervaring. Je wilt in het hoofd van je held kruipen, er voor je gevoel eventjes bij zijn. Vaak is juist aan het taalgebruik te zien dat de BN’er zelf zijn social media verzorgt. Spel- en taalfouten zijn dan juist goed: die vatten we op als tekenen van authenticiteit.
Het wordt anders als je een blog inzet om je doelgroep van je expertise te overtuigen. Dan wil je iets bij je lezers teweegbrengen. Hun onderbewuste prikkelen, ze aan het denken zetten, ze ergens bang mee maken of juist geruststellen. Hoe werken taalfouten in dat verband? Als enorme bliksemafleiders. Iedere keer dat je door een idee wordt verleid of in een betoog wordt meegesleurd, knettert het bij zo’n taalfout even in je hoofd en ben je de draad kwijt.
Natuurlijk is het een graduele kwestie. De persoonlijkheid – en dus authenticiteit – van een relatietherapeut speelt een relatief grote rol in diens rijtje van unique selling points. Een foutje vergeven we iemand in een dergelijk werkveld misschien eerder dan als het om een jurist of organisatieadviseur gaat. Maar als je een zakelijk blog ‘opsiert’ met kromme zinnen of verkeerde d’s en t’s, wat voor indruk laat dat dan achter over je professionaliteit? Om terug te grijpen op de taalfout die ik op Facebook maakte: hij leidde prompt een paar keer af van de inhoudelijke discussie. Als dat zelfs op een vluchtig medium als Facebook gebeurt, hoe zou het dan gaan op jouw blog?
Het scheelt al veel als je even afstand neemt van je eigen tekst en niet meteen op ‘Post’ klikt. Spontane, in de haast gemaakte fouten zeef je er daarmee al uit. Maar of je dan ook als vanzelf een verleidelijk en overtuigend verhaal in handen hebt? Dat heeft meer met structuur en opbouw te maken dan met grammatica. Misschien moeten we het de volgende keer daarom eens over een andere vraag hebben: ‘Moet je als blogger een samenhangend betoog kunnen schrijven?’ Of is in dat geval de vraag stellen hem beantwoorden?
Beste Mattijs, Gevaarlijk zo'n blog waarin je wordt pleit voor foutloos Nederlands. Dat roept vragen op. 'Dan wil je iets bij je lezers teweegbrengen. Hun onderbewuste prikkelen, *ze* aan het denken zetten, *ze* ergens bang mee maken of juist geruststellen.' 'Dan wil je *ze* behouden.' Ze, hen? Mag dat grammaticaal gezien? Ruud
Ha, toch te snel gepost... Schrap 'wordt' in eerste zin. gr. Ruud
Nou, een pleidooi voor 'foutloos' Nederlands? Dat staat nergens, hoor, Ruud. Sterker nog, ik open met de zin 'Niemand schrijft volmaakt Nederlands, ook de tekstschrijver niet.' Je kunt wel een poging doen om het aantal simpel te voorkomen fouten tot een minimum (of liefst nul) te beperken, dat is het enige waar ik voor pleit. Maar om je vraag te beantwoorden: ja, dat mag. Hier vind je onder 'Hen/hun' een duidelijke uitleg van het waarom: http://www.jagerneyndorff.nl/jagerneyndorff/Taaladvies/AdviesTaal/Verwijzingen/tabid/720/language/en-US/Default.aspx#hh
Een authentieke tekst hoeft niet onverzorgd te zijn. Ook als ik iets heel persoonlijks schrijf (misschien beroepsgekte, ik geef het toe) ben ik pas echt tevreden als het heel goed in elkaar zit. Dat hoeft niet te betekenen dat alle regeltjes gevolgd worden: absurde en chaotische elementen kunnen zo'n tekst juist versterken. Als redacteur help ik graag anderen hun persoonlijke teksten beter te maken, zonder het authentieke eruit te halen. Dat betekent natuurlijk dat de schrijver het laatste woord heeft. Het betekent ook dat ik niet mijn eigen stijl ga opdringen, hoe dol ik er ook op ben. Wel zal ik behalve spel- en grammaticafouten onheldere of moeizame zinnen veranderen. Ik geef toe, op een gegeven moment kom je in een grensgebied. En dan kan een tekst misschien inderdaad maar beter wat authentieker en wat minder 'goed' zijn.
Ik vind dat blogs vooral origineel en prikkelend moeten zijn. Taalfouten leiden inderdaad af. En doen afbreuk aan geloofwaardigheid.
De Nederlandse taal is lastig. Veel regels, veel uitzonderingen, veel onregelmatigheden. Inderdaad, niemand schrijft foutloos. Maar als je van tevoren al fouten accepteert, dan wordt het een puinhoop. Als ik in een tekst in de eerste drie zinnen al drie fouten tegenkom, dan stop ik met lezen. Authenticiteit bereik je niet met taalfouten, maar met woordkeuze. Een tweet met afkortingen? Prima. Een blog met sms-taal? Doei.
Eisso, Ton, Rens: jullie verwoorden precies mijn gedachten. Uit de oorspronkelijke vraag "Moet je grammatica dan perfect zijn?", die ik wel vaker als verzuchting hoor, klinkt een zekere verongelijktheid. Zo van: ik heb iets zinnigs te melden, maar wat kan ik er nou aan doen dat ik niet zo'n taalwonder ben? Mensen nemen me maar zoals ik ben! Inderdaad, misschien kun je er niets aan doen, maar je kunt wel je best doen. Of je laat je tekst redigeren. Of je geeft het feitelijke schrijfwerk uit handen aan een professional. Je zogenaamde authenticiteit wordt er echt niet minder om. Het kost alleen wat. En dat is weer zonde, want 'schrijven kunnen we toch allemaal'? (Waarmee we terug zijn bij deze eerdere bijdrage aan Multiraedt: http://www.multiraedt.nl/2013/01/30/iedereen-is-tekstschrijver/.) Ik ben ghostwriter voor diverse bloggers en columnisten, die desondanks heel authentiek overkomen. Je kunt het schrijven dus best aan een ander overlaten, zolang die ander maar intact houdt wat jou uniek maakt. En dat kan, want waar heb je anders een vakman voor? 99 procent van de bloggers bouwt zijn website niet zelf en doet ook de vormgeving niet zelf. Doet dat iets af aan je authenticiteit? Alleen als de persoon belangrijker is dan de inhoud, kun je voor 100 procent authenticiteit kiezen. Daarom het voorbeeld van de bekende Nederlander: als je een Facebook-post met wat taal- en spelfouten leest, weet je tenminste zeker dat je held het zelf schrijft - en dat het dus recht uit het hart komt in plaats van uit een geoliede pr-machine.
Beste Mattijs, Dank voor een aansprekende blog over een zinnig onderwerp. Taalverloedering is een populair onderwerp. Hoewel, populair impliceert ook iets hype-achtigs, maar het onderwerp staat eigenlijk permanent op de agenda. Het wordt m.i. wel belangrijker door de vluchtigheid van informatie - Social Media, e-mail en short messaging zijn een zegen en een vloek in één en dezelfde verpakking. Het correct gebruik van de Nederlandse taal is en blijft belangrijk, onder andere om de reden die je aanvoert: een fout leidt de lezer af van de intentie van de tekst. Ik denk dat authenticiteit en correctheid elkaar niet uitsluiten. Het is en blijft een kwestie van discipline en geduld. Veel fouten kunnen tegenwoordig eenvoudig geëlimineerd worden met hulp van spellingscheckers (hmm, laat nou net dit woord door rode puntjes onderstreept worden). En even teruglezen voor je op 'post' of 'send' drukt is een prima gewoonte. Zelfs het begrip 'foutloos' is relatief. Wanneer we maar met genoeg mensen consequent en lang genoeg dezelfde fout maken dan wordt het op een gegeven moment vanzelf weer goedgekeurd... Groet, Jitte
Inderdaad, Jitte, authenticiteit en verzorgdheid sluiten elkaar helemaal niet uit. Het is een vals dilemma waarmee ik de zaak even op scherp wilde zetten. De waarheid ligt zoals gewoonlijk in het midden. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is, maar dat is geen excuus voor een ongecontroleerde gedachtenstroom. Daar staat tegenover dat je mensen een paar taalfouten niet te veel moet aanrekenen. Niet omdat taal sowieso verandert, maar vooral omdat sommige regels echt niet logisch zijn. Een paar foutjes in een verhaal dat verder prima is: geen probleem. Maar als je een notoir dyslecticus bent, doe het dan gewoon niet zelf. Doe het ook niet zelf als je van de hak op de tak springt. Vertel je verhaal en laat iemand het opschrijven die het wel kan.