Op maandag 30 maart 2015 begon een speciale commissie van het Europees Parlement met een onderzoek (inclusief hoorzittingen) naar belastingontwijking in de EU, als politieke opvolging van onder andere de LuxLeaks-onthullingen. Nederland wordt er samen met landen als Ierland, Luxemburg, Verenigd Koninkrijk, … onder een vergrootglas gelegd. Nederland concurreert door middel van gunstige fiscale regelgeving; onder andere het uitgebreide verdragennetwerk, de deelnemingsvrijstelling, de afwezigheid van bronheffing op rente en royalty’s en het verkrijgen van zekerheid vooraf, maar Nederland is daar niet anders in dan andere landen. Is Nederland daarom een belastingparadijs of niet?

Wat is een belastingparadijs?

Een land kan een belastingparadijs worden genoemd omwille van verschillende redenen. Sommige landen bieden een grote confidentialiteit. Meestal neemt dit de vorm aan van een sterk bankgeheim. Het bankgeheim is een onderdeel van het bankwezen. Dit onderwerp verdient onze aandacht omdat het geld- en bankwezen een cruciale rol in het economisch gebeuren speelt en bijna iedereen frequent met deze sector in contact treedt. Andere landen bieden dan weer lage belastingtarieven aan. Dit kan bestaan uit het ontbreken van heffingen op royalty’s, een ruime deelnemingsvrijstelling, een rulingpraktijk, lage of in het geheel geen belasting op vermogen. Veel hangt af van de concrete positie en noden van de belastingplichtige.

Volgens de OESO beantwoorden belastingparadijzen aan minstens drie van de vier volgende criteria:

-          Geen of slechts een minimale heffing op de belastbare basis;

-          Een gebrek aan effectieve uitwisseling van informatie;

-          Een gebrek aan transparantie;

-          Geen substantiële activiteiten.

Er zijn ook nog andere factoren die bijdragen tot het succes van een belastingparadijs. Denk aan een uitstekende communicatiemogelijkheden, gebrek aan controle op valuta uitwisselingen, gebruiksvriendelijk administratief vermogen, de nabijheid van een groot economisch centrum waar het belastingparadijs al dan niet stevige banden mee heeft.

De Europese Commissie noemt belastingparadijzen of niet-coöperatieve jurisdicties die hun openbare dienstverlening kunnen financieren zonder noemenswaardige of helemaal geen inkomstenbelastingen te heffen en die aan niet-inwoners de mogelijkheid geven om aan belastingheffing in hun woonplaats te ontsnappen. Daarnaast verlenen deze belastingparadijzen vaak een preferentiële fiscale behandeling aan niet-inwoners om investeringen uit andere landen aan te trekken, ze voeren op deze manier een oneerlijke concurrentie.

Ronen Palan (2002) categoriseert belastingparadijzen als volgt:

-          Landen zonder inkomstenbelasting en waar multinationale ondernemingen (MNO’s) enkel de kost van een concessie betalen, bijvoorbeeld de Kaaimaneilanden, de Bahamas.

-          Landen met lage belastingen, bijvoorbeeld Liechtenstein, Jersey, Zwitserland.

-          Landen waarbij winsten van buitenlandse bronnen niet of heel laag belast worden, bijvoorbeeld Panama, de Filipijnen en Hong Kong.

-          Landen die speciale belastingprivileges toekennen aan bepaalde types van bedrijven of financiële transacties, bijvoorbeeld Luxemburg, Nederland en Oostenrijk.

Nederland geen authentiek belastingparadijs

Belastingparadijzen worden vaak voorgesteld als microstaten met witte stranden en zacht wiegende palmbomen, maar in realiteit verschillen ze aanzienlijk. Nederland is zeker geen authentiek belastingparadijs want zo’n fiscaal paradijs heeft drie kenmerken:

1) Het ontbreken van een daadwerkelijke economie, daadwerkelijke economische bedrijvigheid. Dit is er niet of nauwelijks, met als uitzonderingslanden die van hun bankgeheim hun kernactiviteit hebben gemaakt zoals Zwitserland. Het Zwitsers bankgeheim is echter niet langer onaantastbaar (zie hiervoor mijn opinie in ‘de Tijd’ http://www.tijd.be/dossier/mobiliteit/Zwitsers_bankgeheim_is_niet_langer_onaantastbaar.9599806-2336.art).

2) Vaak haalt men ook aan dat een belastingparadijs pas een echt belastingparadijs is als ook de inwoners zelf profiteren van het fiscaal klimaat. Monaco is een belastingparadijs, want de Monegasken zelf betalen (ook) geen inkomstenbelasting.

3) Ten slotte is een belastingparadijs een echt belastingparadijs als het geld dat er fiscaal vriendelijk heen stroomt, ook werkelijk in het paradijs zelf blijft. Het geld dat in Nederland wordt gepompt, blijft hier niet. Het geld is hier veelal maar (heel) even maar het blijft hier niet.

Tot slot

Nederland wordt in de media vaak als belastingparadijs genoemd, maar de vraag die speelt is wanneer een land daadwerkelijk als belastingparadijs aangemerkt dient te worden. Nederland voldoet niet aan alle criteria van de OESO, maar heeft wel karakteristieken van een belastingparadijs. Indien naar de Nederlandse belastingtarieven wordt gekeken, kan worden geconcludeerd dat Nederland geen belastingparadijs is voor Nederlandse burgers en ondernemers. Ook heeft Nederland geen bankgeheim waardoor informatie tussen landen kan worden uitgewisseld. Nederland is vooral aantrekkelijk vanwege de gunstige fiscale regelgeving. Nederland speelt een rol in het verlagen van de belastbare grondslag voor multinationals en kan daarom worden aangemerkt als een belastingparadijs voor multinationals.

De ideale mondiale combinatie om ontwijking en ontduiking van belastingen via belastingparadijzen succesvol te bestrijden, zou bestaan uit het toepassen van kapitaalcontroles en het garanderen van financiële en boekhoudkundige transparantie op mondiaal niveau. Aangezien de vrijheid van kapitaal ideologisch onaantastbaar blijft, blijft enkel het garanderen van transparantie over als mogelijke aanpak door de OESO.

 

Bronnen:

Europese Commissie, “Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad over concrete manieren om de bestrijding van belastingfraude en belastingontduiking, ook in relatie tot derde landen te verstrekken”, COM(2012) 351 final van 27 juni 2012.

Palan R., Tax havens and the commercialization of state sovereignty, International Organization, 56 (1), 151-176.

Van Dijk M., Weyzig F. & Murphy R., The Netherlands: A Tax Haven?, SOMO November 2006.

Van Kleef J., Belastingparadijs Nederland, FACES, 15 (1), 14-17.
 
 
Categorie Financieel Advies