Stress, overspannen of burn-out. Wat is het verschil?

In de volksmond worden stress, overspannenheid en burn-out nogal eens door elkaar gehaald. Wanneer er te veel stress is, krijg je eerst spanningsklachten. Wanneer je die niet oplost ga je langzaam richting overspannenheid en wanneer je een ‘die-hard’ klachten negeerder bent krijg je een burn-out.

Stress is dus een lichamelijke reactie op een situatie die maakt dat we ons gespannen voelen. Als de draaglast draagkracht balans langer uit evenwicht is kun je drie stadia onderscheiden.

Wat zijn spanningsklachten?

Bij spanningsklachten kun je nog gewoon doorwerken, je merkt dat één of twee onderdelen in je leven niet goed lopen. Dat kan zich uiten in een verstoorde relatie met vrienden, het huis of de administratie niet meer op orde krijgen of iets anders wat niet meer goed loopt. Er zijn een aantal stress klachten maar niet te veel. Je kunt het zien als een soort: er doorheen zitten of overwerkt zijn. Na een korte periode van rust (of vakantie) kun je de draad weer oppakken en voel je jezelf weer fit.

Wat is overspannenheid?

Overspannenheid ontstaat wanneer er in korte tijd (drie tot zes weken) teveel aan stresssoren op je pad komen die maken dat je een reeks van klachten krijgt zoals moeheid, slapeloosheid, hartkloppingen, snel prikkelbaar, gejaagd, schuldgevoelens, emotioneel, schrikachtig, sociale contacten uit de weg gaan etc. Figuurlijk gesproken zit de emmer vol, en er hoeft maar iets te gebeuren of de emmer stroomt over. Op die momenten kunnen overspannen personen behoorlijk onverwachts reageren of dingen gaan doen die niet bij hun passen. Bij overspannenheid verlies je het overzicht. Je ziet dat er een aantal dingen niet meer goed gaan, maar het lukt je niet om weer grip op de zaak te krijgen.

Wanneer gaat het mis?

Mensen die overspannen raken gaan vaak meer in moetens denken. Alle dingen die ze doen zijn verplichtingen geworden en kosten energie. Vanwege de onrust is er geen tijd meer voor ontspanning. Vaak zie je dat wanneer het op het werk niet goed gaat, maar thuis loopt alles op rolletjes (of omgekeerd, thuis is het crisis maar het werk kabbelt rustig door) het nog net te doen is. Pas wanneer er op beide vlakken dingen mis gaan, is er geen rustmoment meer en gaat het vaak mis. Meestal zijn er dan al veel stressklachten die genegeerd worden.

De perfecte ingrediënten om overspannen te worden:

Hard werkten, hoog verantwoordelijkheidsgevoel, grote ambitie, een “niet zeuren maar doorwerken” mentaliteit, hoge eisen aan jezelf stellen, moeilijk Nee durven zeggen, perfectionistisch zijn, geen grenzen stellen, faalangst hebben, zaken opkroppen, en tot slot: denken dat overspannenheid iets is wat alleen anderen overkomt.....

De oorzaken van stress kunnen liggen in de persoon zelf, het werk of in de privé sfeer. Daarnaast is het van belang hoe iemand omgaat met zijn gezondheid. Of hij een sociaal netwerk heeft om op terug te vallen, een gejaagde levensstijl, te weinig uitdagingen of een subassertieve gedragsstijl, kunnen allemaal bijdragen aan de negatieve spiraal en overspannenheid.

Burn-out:

Bij een burn-out negeert iemand al langere tijd zijn klachten. Het continue negeren van klachten is vermoeiend en alle energie raakt op. Vaak zijn mensen met een burn-out uitgeput. De periode voorafgaande aan de burn-out is vaak een half jaar of langer. Burn-out gaat vaak samen met een depressie.

De medewerker krijgt motivatie problemen, ziet de zin van het werken (of leven) niet meer in en weet niet meer waar hij het nog voor doet. Bij een burn-out zie je vaak een van de volgende situaties ontstaan:  de medewerker is afstandelijk naar het werk geworden, is steeds cynischer geworden of het gevoel van zelfwaardering is volledig weg.

Het grote verschil tussen overspannenheid en burn-out kun je als volgt zien: iemand die overspannen is zou nog naar een bioscoop of theater kunnen gaan en kan daarvan genieten. Iemand die echt burn-out is ziet het nut van opstaan amper in. Laat staan van een bezoek aan de bioscoop of theater. Er zijn een goede testen om burnout of overspannenheid te diagnosticeren.

Bij een burn-out zijn vaak twee dingen nodig: praten & pillen.
De pillen zijn tijdelijk nodig om uit een depressie te komen en weer te kunnen genieten. Hiermee stijgt het energieniveau waardoor mensen weer zin hebben om weer actie te ondernemen. Vaak zie ik dat medewerkers aangeven geen medicatie te willen en het 'op eigen kracht'  te willen doen.  Die keus heb je natuurlijk, alleen mijn ervaring is dat het dan veel langer duurt voordat iemand uit zijn depressie komt.

Het praten is van belang om inzicht te krijgen in het gedrag en de niet helpende overtuigingen om te buigen. Het effect hiervan is dat je weer gemotiveerd wordt, je valkuilen kent en weet wanneer het nodig is je grenzen aan te geven.

Uit onderzoek blijkt dat het niet heel veel uitmaakt met wie je praat. Praten kan met een persoon of online. Er zijn er veel online programma’s door psychologen ontwikkeld met uitstekende resultaten die ook deels vergoed worden vanuit je ziekenfonds.

www.actiefaanhetwerk.nl

 
 
 
 
 
 
Verwante publicaties:

 
 
Categorie Organisatie Advies