Plezieren, presteren en perfectioneren. Het gebeurt vaak onbewust bij het streven naar perfectie. Op organisatieniveau is men vooral bezig met alles goed willen doen en de lat hoog leggen. Fouten maken mag niet en vaak heerst angst om dingen niet te doen.

Perfectionisme klinkt als eigenschap vaak mooi. Veel leidinggevenden nemen daarom graag perfectionisten aan. Het zijn namelijk mensen die vaak heel hard werken, weinig fouten maken, veel verantwoordelijkheid nemen en gedreven zijn. Waardoor je weinig aandacht hoeft te geven aan dit type mensen. Vaak wordt echter niet gezien hoe destructief de keerzijde van perfectionisme is.

Belangrijk is om eerst een goede definitie van perfectionisme te geven omdat vaak onduidelijk is wat er precies mee bedoeld wordt. Brené Brown (Amerikaanse wetenschapster) schreef er een mooi boek over: ‘De moed van imperfectie’. Ze heeft honderden mensen geïnterviewd om te achterhalen wat een bezield mens kenmerkt. Ze kwam er achter dat perfectionisme in de weg staat om bezieling, geluk en vreugde te ervaren.

Ze is tot de volgende definitie gekomen: perfectionisme is de overtuiging dat we, als we perfect leven, er perfect uitzien en alles perfect doen, de pijn van verwijten, afkeuring en schaamte minimaliseren of voorkomen. Het is een vorm van zelfbescherming, een loodzwaar schild dat we met ons meeslepen vanuit de gedachte dat het ons zal beschermen, terwijl het juist datgene is wat ons er van weerhoudt onze vleugels uit te slaan. Waar het bij perfectionisme in wezen om draait is goedgekeurd en geaccepteerd worden. Je bent dus veel bezig met wat de ander er van vindt. Ergens is er een belemmerende overtuiging ontstaan van: ik ben wat ik doe en hoe ik dat doe. Je hebt je dan volledig geïdentificeerd met wat je doet. Wat je doet bepaalt wie je bent. Dit is enorm saboterend omdat je zelfvertrouwen dan altijd afhangt van wat je doet en je onvoldoende blij kunt zijn met wie je bent.

Het is essentieel om het verschil tussen gezonde inspanning en perfectionisme te kennen. Onderzoek toont aan dat perfectionisme succes in de weg staat en vaak zelfs leidt tot stress, verslaving en levensonmacht. Dit laatste betekent dat je kansen misloopt omdat je te bang bent om iets aan de wereld te laten zien wat mogelijk imperfect is. En allerlei dromen niet waarmaakt vanwege je diepgewortelde angst om te falen, fouten te maken en anderen te leur te stellen.

Realiseer je dat perfectionisme een valkuil is van een doorgeslagen kwaliteit. Gezonde inspanning om jezelf te willen verbeteren is een mooie kwaliteit. Als je hier in doorslaat kom je in het verstikkende patroon van perfectionisme.

Een voorbeeld
John is unitdirecteur van de afdeling innovatie van een grote A-merkfabrikant. Zijn belangrijkste taak is om veel nieuwe producten te bedenken en te introduceren met zijn team. Hij merkt echter dat zijn team met te weinig ideeën komt en niet zo innovatief is als hij dacht dat ze zouden zijn. Hierdoor staan de resultaten onder druk en daar baalt hij stevig van.

Tijdens het coachingtraject komt John er achter dat hij en de meeste van zijn teamleden perfectionisten zijn. Het is een heel ambitieus team maar out of the box-denken is er niet echt bij. John ontdekt dat dit patroon bij hemzelf begint. Hij legt de lat heel hoog voor zichzelf en  zijn mensen. Hij straalt daardoor uit dat fouten maken eigenlijk niet mag terwijl dat de enige manier is om tot nieuwe innovaties te komen.

John vond het zeer confronterend te ontdekken dat hij een echte perfectionist is die presteren en perfectioneren vooropstelt. En dat hij  daardoor te weinig ruimte laat voor het maken van fouten. Hij ontdekte ook dat hij veel mensen had aangenomen met een vergelijkbaar patroon (een valkuil van veel managers). Johns perfectionisme kwam voort uit belemmerende gedachtes als: “ik moet goede resultaten halen, ik moet alles goed doen en als ik het niet goed doe heb ik gefaald.” Hij realiseerde zich dat hij zijn eigenwaarde afmeet aan wat hij doet. Niet aan wie hij is. Onbewust wil hij in zijn perfectionisme niet voelen dat iemand hem vanwege zijn falen kan afwijzen.

Toen hij  dit besefte kon hij beetje bij beetje zijn geluk en gevoel van eigenwaarde minder laten afhangen van anderen. De helpende gedachte “ik ben goed zoals ik ben en mag fouten maken” hielp hem zijn kwetsbare kant ruimte te geven. Hij durfde toe te geven aan zijn angsten en dat gaf hem veel rust.

Uiteindelijk besloot hij zijn team te laten delen in al zijn verworven inzichten. Het voelde kwetsbaar en spannend. Toch bracht het hem veel. Zijn mensen begrepen hoe hij in elkaar zat en zagen een vergelijkbaar patroon bij zichzelf. Uiteindelijk was het team in staat  veel meer te innoveren door fouten te maken en met vallen en opstaan nieuwe producten te introduceren.

Hoe je perfectionisme omzet in effectief gedrag:

Stap 1: Ontdek  of je veel bezig bent met plezieren, presteren en perfectioneren. Wees eerlijk!

Stap 2: Bedenk welke belemmerende gedachtes achter dit patroon zitten. Vraag jezelf af wat je niet wilt voelen.

Stap 3: Herken en erken de angst die je niet wilt voelen. Geef aan jezelf toe dat angsten erbij horen en dat jij je er niet voor hoeft te schamen.

Stap 4: Creëer een helpende gedachte zodat jij jezelf meer waardeert om wie je bent (los van wat je doet) en bedenk wat je vanuit deze gedachte liever wilt doen.

 
 
 
 
 

Verwante artikelen:

 
Categorie Organisatie Advies