Voordeel van decentralisatie

De afgelopen decennia is vooral gekeken hoe je besluitvorming kunt centraliseren. Dit vooral vanuit het oogpunt van doelmatigheidsverbetering. In de zorg zie je het bij zorginstellingen, zorgverzekeraars, toezichthouders etc. Het voordeel van decentralisatie is, dat het dichter bij mensen komt en dat je gemakkelijker tot de inrichting van gemeenschappen kom.

Decentralisatie leidt tot verscheidenheid: dat leidt vaak tot onverwachte inzichten (serendipiteit) en gevolgen (diversiteit). 

Waarom zijn decentrale systemen robuuster? Het vergroot lokale flexibiliteit. Decentrale organisaties blijken sterker te worden als ze onder druk komen te staan (dat wordt een uitdaging bijvoorbeeld voor de EU). Decentralisatie en lobbyisten gaan bijvoorbeeld niet samen.

Daarbij komt dat decentrale krachten (tribale vorming) er van nature zijn; centrale tegenkrachten moeten echter laten zien wat hun meerwaarde is. Tevens is het zo dat in de huidige organisatiewereld veranderingen sneller van onderuit komen dan van bovenaf.

Betekenis van cybernetische inzichten

De wetenschap die zich bezig houdt met decentraliseren en verbinden is de cybernetica.

De cybernetische benadering kent als uitgangspunt dat de output van een systeem altijd gebaseerd is op: enerzijds de structuur van het systeem, de regels die het gedrag bepalen en het patroon van interacties tussen systeemelementen en subsystemen.  De structuur en de regels vormen hiermee het meta-niveau.

Cybernetisch gaat het om de vraag: wat is de meest eenvoudige regulering die voldoende complexiteit kan voortbrengen om het systeem te laten functioneren. Veranderprocessen richten zich op wat we doen, hoe we het doen, waarom we het doen en wie we zijn.

Huidige organisaties worstelen met complexiteit of meer specifiek, weten niet goed hoe ze met complexiteit om moeten gaan. Er is daarvoor maar één strategie: maak gebruik van complexiteit. En dat kan alleen als je over

Een systeem gedraagt zich altijd op de manier die de structuur mogelijk maakt. Management kan alleen goed functioneren als rekening wordt gehouden van de controlemogelijkheden van een specifieke systeemstructuur.

Beer: ‘institutions are systems for being what they are and for doing what they do. No one believes this… People think that institutions are systems for being and doing what they were set up to be and do, or what they say they are and do or what they wish they were and did’.

Waardecreatie in de zorg

Een zorgorganisatie heeft als doel waarde te creëren voor haar cliënten. Dat betekent dat de missie, visie en strategie moet leiden tot resultaten waar cliënten de waarde van ervaren.  Een organisatie die vergaand gedecentraliseerd is biedt de beste mogelijkheden voor professionals om zich betrokken en verantwoordelijk te voelen.

 

Bronvermelding: literatuur:

  • Beer, S. (1981). Brain of the firm 2nd edition. John Wiley & Sons Ltd.
  • Noels, G. (2019). Gigantisme. Van too big to fail naar trager, kleiner en menselijker. Uitgeverij Lannoo
  • Woldendorp, H. en A. Jeninga. (2018). Organisaties ontwarren. Systemisch kijken, denken en doen binnen de gezondheidszorg. SWP