Corporate governance

Corporate governance heeft als hoofdtaak: vaststellen van de hoofdrichting van de organisatie: beoordelen van de strategie, benoemen van topmanagement, accorderen van de structuur en visie op cultuur. Kernthema’s bij governance zijn: mogelijkheden tot corrigerende maatregelen, wijze van rapportering en  controlemechanismen.

De Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur van een zorginstelling hebben gescheiden verantwoordelijkheden en bevoegdheden met een gedeeld belang: de vervulling van de maatschappelijke taak van de organisatie. In de uitvoering van hun respectievelijke taken dienen zij steeds af te wegen of en in hoeverre een besluit of uitvoering bijdraagt aan “hoe wij de zorg aan onze cliënten en patiënten willen verlenen”.

Wanneer het misgaat

Je ziet pas dat governance belangrijk is als het misgaat. Dan komt alle aandacht van stakeholders, inspecties, pers en samenleving op de onderlinge verantwoordelijkheden en hoe het mis kon gaan. Wat zijn nu eigenlijk belangrijke redenen dat een Raad van Toezicht/ Raad van Commissarissen (RvT/RvC) niet tot een effectieve rolinvulling komt?

  • De RvT legt de verantwoordelijkheid bij een commissie
  • Er is gebrek aan kennis van de business
  • Er is sprake van het goede relatiesyndroom (met de Raad van Bestuur)
  • Er is gebrek aan reflectie
  • Bij de samenstelling van de RvT wordt teveel naar de eigen soort gekeken (old boys network)
  • Te weinig contact met het management onder de Raad van Bestuur
  • Te weinig kennis wat er op de werkvloer speelt
  • Gebrek aan kennis van bestuursinstrumenten

Zelfregulering

Vanuit cybernetisch perspectief betekent governance een systeem zo te organiseren dat het zichzelf zo maximaal mogelijk zelf kan organiseren en reguleren. Beter reguleren betekent meer gebruik maken van variëteit en dus werken met meerdere opties. Reguleren betekent beheersen van complexiteit. Reguleren is daarmee managen en managen is reguleren.

Cybernetisch is de vraag: wat is de meest eenvoudige regulering die voldoende complexiteit kan voortbrengen om het systeem te laten functioneren. Een systeem is in control door de regulerende mechanismen van complexe systemen toe te passen. Anders gezegd: de cybernetica van een systeem is wat iets in een systeem verandert.

Wereld van systemen

De 20ste eeuw was de eeuw van organisaties. De 21ste eeuw is de wereld van systemen of beter gezegd systemen die zijn ingebed in systemen. Hiermee is het grootste vraagstuk van de 21e eeuw niet te managen systemen. Een organisatie in de traditionele betekenis is een systeem ingebed in systemen: denk bijvoorbeeld aan een zorginstelling. Vrijwel iedere (organisatie is zo ingebed in een systeemcontext die voor een individu nauwelijks te begrijpen is.

Daarom deze korte uitleg: de omgeving van de organisatie is de plek waar de organisatie zich iedere dag moet bewijzen. De governance voorziet in de optimale randvoorwaarden voor het strategisch management om te kunnen functioneren. De structuur maakt het mogelijk dat de organisatie functioneert als een gezond organisme. Het beleid is de interface tussen organisatie en omgeving. De strategie zorgt voor de juiste richting, snelheid en mate van precisie. De cultuur zorgt voor de juiste waarden: performance, vertrouwen en verantwoordelijk voor een menswaardige omgeving.

Literatuur

  • Strikwerda,H. en J. ten Wolde. (2017). Professionaliteit in governance. Verplichte literatuur voor commissarissen en bestuurders. Deventer: Vakmedianet
  • Woldendorp, H. en A. Jeninga (2018). Organisaties ontwarren. Systemisch kijken, denken en doen binnen de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP