De afgelopen 20 jaar hebben beleggers kunnen zien hoe beurzen tot grote hoogte gestuwd kunnen worden. Dat gebeurt gedeeltelijk op basis van positieve economische factoren en optimisme onder beleggers. Andere belangrijke oorzaken zijn het monetaire en fiscale beleid van centrale banken en overheden. Door de rente laag te houden is sparen niet aantrekkelijk en zoekt men rendement elders. Wilde in het verleden het beleggerssentiment nog weleens tot excessieve waarderingen leiden zoals tijdens de Dotcom-gekte van 1997 tot 2000, sindsdien zijn het vooral de centrale banken die beurzen sturen. Dat wil echter niet zeggen dat overwaardering niet meer voorkomt!

De extreem lage rente, deels zelfs negatief, zet beleggers aan tot het nemen van steeds meer risico. Staats- en zelfs bedrijfsobligaties geven te weinig rendement om inflatie (en vermogensbelasting) voor te blijven. Zelfs bedrijfsobligaties met de laagste kredietbeoordeling (junk bonds) geven ternauwernood meer rente. Veel beleggers hebben daarom hun heil gezocht in de aandelenbeurzen. Daar is zelfs het acroniem "TINA" voor verzonnen (There Is No Alternative).

De vraag is of ik nog wel wil beleggen in aandelen en/of obligaties, waarvan de waarde los lijkt te staan van wat er werkelijk plaatsvindt in de betreffende bedrijven en in de economie. Wat gebeurt er met deze aandelen en obligaties wanneer de overheden en centrale banken hun steun niet meer kunnen volhouden? Is er niet een beter alternatief voorhanden, waarbij je op een eerlijke manier direct in de economie kunt investeren? Ik denk dat er wel degelijk een alternatieven zijn ("TIA").
 
Crowdfunding versus traditionele beleggingen

Gevolgen van de Covid-crisis voor bedrijven

Korte termijn gevolgen van de crisis zijn nog makkelijk te overzien. Bedrijven in de horeca, de evenementenbranche en reisindustrie hebben zware klappen gekregen door de plotselinge vraaguitval. Het is maar de vraag hoeveel bedrijven in die segmenten met behulp van de overheid het gaan redden. Herstel zal sterk afhangen van het succes van de virusbestrijding en eventueel veranderd consumentengedrag. Consumenten zullen zich (voorlopig) meer gaan richten op zaken die zij nodig hebben en minder op dingen die zij willen.

Andere bedrijven die niet-essentiële producten op de markt brengen zoals auto's en smartphones, zien waarschijnlijk alleen maar een verschuiving van de vraag. Zij kunnen later nog veel goedmaken van het verlies veroorzaakt door de lock down en leveringsproblemen.

Ook zijn er bedrijven die profiteren. Denk aan bedrijven die thuiswerken faciliteren. Microsoft cloud heeft een dramatische groei doorgemaakt die waarschijnlijk duurzaam is. Een redelijk deel van het gedwongen thuiswerken zal wellicht blijvend zijn. Dat zou geen goed nieuws zijn voor vervoersmaatschappijen, lunchrooms en commercieel vastgoed.

Tenslotte is de crisis de scherprechter voor bedrijven die toch al niet zo sterk in hun schoenen stonden. Althans zo zou het in een vrije markt moeten werken. Zwakke broeders maken plaats voor meer productieve bedrijven. Dat dit niet altijd gebeurd zie je bijvoorbeeld aan Boeing, een slecht gerund bedrijf met grote problemen. Toch weet dit bedrijf $25 miljard op te halen bij investeerders vanwege impliciete overheidssteun. Geen goede zaak. (Airbus is het in dit geval ongetwijfeld volledig met mij eens!)

Macro-economische gevolgen

Overheden en centrale banken hebben rigoureus ingegrepen. Zij proberen de gaten, die de crisis trekt, te dichten met allerlei steunmaatregelen. Onze minister van financiën beweert dat onze "diepe zakken" dat makkelijk kunnen opvangen. Die "diepe zakken" bestaan echter uit onze leencapaciteit. Het geld ligt niet ergens in een kluis, maar moet op de kapitaalmarkt geleend worden. Dat zal voor ons land niet zo'n probleem zijn, maar voor heel veel anderen wel (onze afzetmarkten!).

Sinds de crisis van 2007 is de totale publieke en private schuld wereldwijd van 282% tot 322% van het BNP toegenomen. Het effect van die schuldenberg op de economische groei is moeilijk in te schatten. Duidelijk is in ieder geval dat rente en aflossingen een steeds groter deel gaan vormen van de beschikbare budgetten. Zou de rente gaan stijgen door de tsunami van (staats)obligaties, dan neemt de manoeuvreerruimte nog verder af.

Beleggingsstrategieën zullen worden aangepast

De crisis zorgt voor verschuivingen in de markt. Dat komt door (noodgedwongen) gedragsveranderingen en het blootleggen van inherente zwakheden van bepaalde verdienmodellen. Zo blijkt bijvoorbeeld ook dat eindeloos outsourcen naar lage lonen landen grote risico's met zich meebrengt. Dat tij zal deels gaan keren en de globalisering zal afnemen. Lokaal produceren wordt weer belangrijk.

Beleggers zullen zich meer en meer gaan afkeren van beleggingen in ondoorzichtige markten. Zeker nu zal gaan blijken dat veel grote bedrijven teveel afhankelijk zijn van overheidssteun (subsidies, lage rente, opkopen van hun obligaties etc).

Investeren dicht bij huis in eigen land wint daardoor steeds meer aan populariteit.

Zakelijke crowdfunding

Alternatieve markten als crowdfunding zijn sterk in opkomst. Direct investeren in de echte economie. Hier hoef je veel minder rekening te houden met marktverstoringen door overheidsingrijpen. Je investeert in wat je ziet! Duidelijke risico/rendementsverhoudingen. De crowdfunding platforms maken deze markt overzichtelijk en transparant. Je kunt makkelijk diversifiëren en kiezen voor marktsegmenten waar je affiniteit mee hebt. Vastgoed crowdfunding is vooralsnog het meest populair onder beleggers. Expansieve MKB bedrijven komen op de tweede plaats.