Omgaan met variëteit

Verandermanagement vraagt om een systemische veranderaanpak (gebaseerd op het Viable System Model: VSM). Het vertrekpunt is dat voor zorgorganisaties de variëteit in de vraag toeneemt. Volgens de cybernetische systeemtheorie kun je variëteit in de vraag alleen opvangen door de variëteit in het aanbod te vergroten. Een organisatie dient intern net zo gevarieerd te zijn als de variatie die ze buiten tegenkomt (bijvoorbeeld door het vergroten van de eigen verantwoordelijkheid van professionals binnen de zorg).
 
veranderaanpak in de zorg

Invulling van waardegedreven handelen

Daarmee komt waardegedreven ondersteuning en zorg centraal te staan. De ondersteuning van burgers met een beperking zal zowel waardegedreven moeten zijn als effectief en doelmatig. Doelmatigheid is het realiseren van een proces met een minimum aan verspilde middelen. Effectiviteit betreft de inzet van de juiste middelen om het resultaat te bereiken dat aan de eisen van de cliënt voldoet. De combinatie van deze beleidsuitgangspunten maakt een gezonde bedrijfsvoering mogelijk.

Waardegedreven betekent in dit geval dat ondersteuning een antwoord moet bieden op de vraag van de burger en niet alleen ingegeven is door de professionele opvatting van de hulpverlener. De werkelijke innovatie ontstaat doordat bestaande dingen door nieuwe worden vervangen, gefundeerd op nieuwe technologieën die nieuwe oplossingen mogelijk maken voor hetzelfde probleem van een cliënt. Dat probleem moet begrepen worden in zijn oorspronkelijke staat: oplossingsonafhankelijk. Vervolgens kan vastgesteld worden welke en hoeveel oplossingen er zijn. En ten slotte kunnen we dan vaststellen welke innovaties voor ons belangrijk zijn.

Verwerken van informatie

De complexiteit van een systeem wordt in algemene zin bepaald door de mate waarin het systeem in staat is informatie te verwerken. In een eerdere blog heb ik laten zien dat hoe meer datagedreven een organisatie is, hoe effectiever zij kan sturen. Om te kunnen vaststellen hoe een organisatie functioneert, moeten er systemisch op drie niveaus prestaties worden gemeten (Malik, 2016):

  • Werkelijkheid: wat wordt er bereikt met de beschikbare middelen en de gegeven omstandigheden?
  • Slagkracht: wat zou er bereikt kunnen worden met de beschikbare middelen en de gegeven omstandigheden als alle mogelijkheden zouden worden gebruikt?
  • Potentie: wat zou er realistisch bereikt kunnen worden als alle bestaande middelen volledig worden gebruikt en belemmerende factoren zouden worden opgeheven?

Goed functionerende organisaties kenmerken zich door regels, waarden en doelen die de gemeente in staat stellen met complexiteit om te gaan.  Belangrijke systeemvoorwaarden zijn:

  • Draag zorg voor teamgebaseerde zorg (interdisciplinariteit).
  • Heb goed zicht op de ontwikkeling van de zorgvraag.
  • Draag zorg voor interventiemogelijkheden voor ‘hoge risico’-groepen.
  • Draag zorg voor verbetering van professionele werktevredenheid.
  • Verbeter cliëntervaringen.

Essentieel is dan dat beleidstrajecten worden ingevuld op basis van participatie van cliënten en het stimuleren van ondernemingsgeest.

 

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2019). Dit is waardegedreven zorg. Veranderen vanuit een systemisch perspectief. Amsterdam: SWP

Malik, F. (2016). Strategy for managing complex systems. A contribution to management cybernetics for evolutionary systems. Frankfurt/New York: Campus Verlag.

Woldendorp, H. en A. Jeninga. (2018). Organisaties ontwarren. Systemisch kijken, denken en doen binnen de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP