Onze verwachtingen worden permanent geprikkeld. Dat is lastig, want zij leiden bijna altijd tot teleurstellingen. Het is een lucky shot wanneer deze volledig uitkomen. De werkelijkheid toont zich altijd anders dan hoe onze beelden en emoties ons in de greep houden.

Eigenlijk zijn deze menselijke eigenschappen een weldaad. Want, het maakt de keuze om verwachtingen niet te koesteren eenvoudig, toch? Niets verwachten dus! En je niet laten ringeloren door perspectieven over een maakbaar leven of maakbare samenleving!  Wij kunnen ons ontdoen van terneergeslagenheid na een ontgoocheling door een te hoog gespannen verwachting. Dat kan door om te gaan met wat zich voordoet én een sobere maar positieve benadering van het leven.

Tja, eenvoudig? Zie het maar eens te accepteren wanneer je, als gevierde favoriet net geen lijsttrekker wordt van een politieke partij. Of, wanneer een ander resultaat voor jou al als koek en ei in je hoofd zit. Probeer het maar eens te nemen voor wat het is, wanneer je vlak voor de finish op kop rijdt op het WK-wielrennen en jij 50 meter voor de finish een lekke band krijgt. Denk, maar eens ‘Ach, jammer dan!’ als jouw klapschaats blijft hangen in de laatste bocht met een valpartij tot gevolg. Dit terwijl jij dacht dat de WK-titel jou niet meer zou kunnen ontgaan.

Waar gaat dit heen? zul je denken. Wel nu, de overeenkomst tussen deze gevallen is dat er telkens iets is waar je geen greep op hebt. De teleurstelling zal jou uit het lood slaan!

Hoe zou het zijn wanneer je er gewoon van uitgaat dat er altijd wat mis kan gaan en het daarmee extra feest is als een wens toch uitkomt?

VOORZICHTIGHEID VANUIT DURF EN IMPROVISATIE – MAAK VAN EEN MISSER GEEN PUNT

Dat laatste laat het verschil zien tussen HEBBEN en ZIJN. Het doet mij denken aan de circusartiest die met hard werken en lol in zijn werk heel goed weet dat een act, met een jaar lang vele malen uitvoeren, een keer in duigen kan vallen. Hij IS zijn improvisatie en zal daarmee dan vast de boel redden en het publiek zal van de misser geen punt maken. Zo is er ook geen muzikant die een foutloze CD maakt, omdat het bij het (muzikale) leven hoort dat je niet al jouw vaardigheden permanent onder controle kunt hebben. Natuurlijk hoopt de muzikant dat alles als een zonnetje verloopt.

Zo zijn we tot een nadere beschouwing van de woorden voorzichtig, verwachting, wens en hoop gekomen.

Voorzichtig zijn doet aanspraak op het vinden van een balans tussen de andere woorden. Het tempert de verwachting, ontdoet de wens van de verwachting en geeft hoop meer de sfeer van ‘het zou toch mooi zijn als het lukt’ in plaats van ‘wat zou het een ramp zijn als we teleurgesteld worden’.

GREEP KRIJGEN VANUIT MOED EN WAARDENBEWUSTWORDING?

Het je gedragen als een artiest of een muzikant is meer dan een metafoor omdat je eenmaal in actie niet zoveel hebt aan een wens en verwachting. Als vakman ben je uiteraard voorzichtig, positief en hoopvol.  Want je hebt niets aan overmoed en emoties die je in de greep houden, maar je hebt alles aan een vertrouwensvol laconiek zijn om je wens voor succes te doen uitkomen. Ik illustreer de betekenis van het positieve hoopvolle en het zo komen tot vertrouwen graag aan de hand van twee figuren die ik in twee eerdere publicaties introduceerde:

In mijn publicatie ‘Maatschappelijk leiderschap: positieve weerslag door moed in verantwoordelijkheid’  duid ik dat persoonlijke waarden in nuances onderling beduidend kunnen verschillen en anders kunnen zijn dan de geldende (genormeerde) waarden van het bedrijf/de omgeving en ik voeg daaraan toe ‘Met dat inzicht kan er gewerkt worden aan het wegnemen van fricties in persoonlijke relaties, waarmee (een waarden als) vertrouwen in de communicatie weer groeit.’

Kijk, in de zojuist aangehaalde voorbeelden is er publiek waarmee je feitelijk helemaal geen fricties hebt, maar toch zul je moeten zorgen voor vertrouwen in een te creëren relatie om niet uit je evenwicht te geraken. Dat roept de vraag op of je altijd de keuze hebt ervan uit te kunnen gaan dat je vertrouwen in jouw relatie met je omgeving steeds weer kunt opbouwen? Waarom niet, zou ik zeggen! Wees moedig, want verwachtingen over de werkelijkheid is een vat vol verwarring.

In de bij de publicatie behorende figuur wordt ten aanzien van moed uitgedrukt dat er balans moet zijn tussen Professioneel verantwoordelijk gedrag en Professionele verantwoordelijkheid  en dat moedig DOEN niet kan zonder HELDER WAARNEMEN. Dat is van belang om moed geen overmoed te laten worden, wat we dan voor elkaar krijgen door vertrouwensvol laconiek te zijn in het opbouwen van jouw relatie met de omgeving. Zo zullen je supporters, wanneer je 50 m voor de finish lek rijdt, hevig teleurgesteld zijn. Maar, jouw tegenwoordigheid van geest beperkt zich tot een moedig professioneel doen. In die balans maak jij van jouw misser geen punt!
 

Figuur: Balans vinden tussen Inzien / Bewustwording en Initiatief nemen / Leiderschap tonen

 

Om het belang van vertrouwensvol doen, zonder een te koesteren verwachting, te onderstrepen toon ik onderstaand ook de figuur uit mijn publicatie ‘Context integriteit en bekwamen in integer gedrag’. Daarin geef ik aan dat ik moed en vertrouwen voor het zaken doen benader ‘vanuit het proces dat het werken vanuit waarden uitdrukt voor een bedrijf/organisatie’:

We zien hier dat wanneer onze persoonlijke waarden in nuances (beduidend) verschillen we ook heel andere beelden en opvattingen zullen hebben over de Betekenis van werk, Betrokkenheid, etc.

Hiermee is aannemelijk te maken dat het niet zoveel zin heeft je permanent druk te maken over de verwachtingen en wensen van het publiek (of je klanten).

Handel altijd voor-zichtig en werk vanuit een sfeer van ‘omgaan met wat zich voordoet’ en als je je vaardigheden een keer niet onder controle hebt, denk dan ‘Jammer! Een volgende keer ontbreekt het mij wederom niet aan vertrouwen in meer succes!’

HOE ZIT HET DAN MET DE VERWACHTING BIJ EEN GROOT MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUK

Maar dan, wanneer we de blik op het bovenstaande rondom werk en organisatie naar het politieke wereldtoneel verplaatsen, is de vraag hoe het dan staat met de verhouding tussen voorzichtig, verwachtingsvol, hoopvol zijn en wensen hebben?

 Dat we voorzichtigheid niet vanzelfsprekend in acht nemen, zien we bij het vluchtelingenvraagstuk.

Met voor-zicht weet het Europees Parlement, met een héél realistische verwachting, dat grensafspraken niet zomaar zullen worden nagekomen en dat vluchtelingen met pushbacks te maken zullen krijgen. Hier zien we dat wens en hoop bij de vluchtelingen een heel andere dimensie kennen dan de eerder in deze column genoemde voorbeelden. Bij het vluchtelingenvraagstuk zien we dat overheden en burgers mijlenver van elkaar af staan.

Moed van burgers wordt niet beloond en de professionele verantwoordelijkheid van betrokken bestuurders haalt de krantenkoppen door waardenconflicten.

Betrokkenheid uit zich in opvattingen vanuit belangen en niet vanuit een zoektocht naar gedeelde waarden. Maar, er is hoop! Hoewel, ‘Sinds het begin van de coronacrisis zijn meer dan tweeduizend vluchtelingen om het leven gekomen. Dit als gevolg van illegale terugstuuracties van Europese lidstaten’, zo meldde The Guardian begin mei. Maar, gelukkig geeft het Europees Parlement (EP) het signaal af dat de EU haar verantwoordelijkheid neemt voor de bescherming van vluchtelingen. Een grote winst dus, want veel huidige migratiedeals leiden momenteel tot grove mensenrechtenschendingen. Zo betreft één van de voorstellen waar het EP mee instemde om mensenrechten te respecteren: ‘Verbeterde toegang tot rechtspraak voor migranten en vluchtelingen in het geval van schending van mensenrechten om zo landen direct aansprakelijk te stellen.’

We zien, voor vluchtelingen is hoop met recht een onzekere verwachting dat een bepaalde gewenste gebeurtenis zal plaatsvinden. Dat betekent dat een voorzichtig hiermee omgaan geboden is. Want we zien maar al te vaak de wanhoop over de kans dat de wens voor een toekomst nog zal uitkomen. Sterker nog: het resulteert vaak in de dood!

Wat kunnen we dan nog met de bovenstaande figuren? De eerste figuur heeft als doel ‘balans te vinden tussen Inzien/Bewustwording en Initiatief nemen/Leiderschap tonen’. Maar, daar heb je als vluchteling helemaal geen tijd  voor en durf en improvisatie worden niet zomaar beloond!

Er ligt dus primair een enorme verantwoordelijkheid om van een non-relatie tussen overheid en burgers tot een relatie te komen waarin beider verantwoordelijkheden een (gespreks)onderwerp kunnen zijn.

In een situatie als vluchteling blijkt in alle grofheid dat het ‘voorzichtig’ in ‘Voorzichtig Met Een Op Zekerheid Gebaseerde Verwachting’ geen gezonde relatie kan hebben met de woorden verwachting, wens en hoop. Om die relatie te herstellen hebben we dan Professionele verantwoordelijke bestuurders en betrokken organisaties nodig, om onterende afhankelijkheid te doven.

GEEN BEROEP DOEN OP, MAAR AANSPRAAK WILLEN MAKEN

Een blik op de horizon. Een práchtig uitzicht, wanneer de verwachting niet uitzichtloos is en moed loont
Verwachting

Voorzichtig zijn is voor vele vraagstukken aangaande onderlinge zorgzaamheid een nuttige oproep opdat mensen niet het onderspit delven als gevolg van bestuurlijk en organisatorisch gerommel. Op voorzichtigheid aangaande mensenrechten kan niet genoeg beroep wordt gedaan. Met dan vragen als ‘Zijn jullie bedachtzaam, behoedzaam, beraden, doordacht en genuanceerd?’ wordt, net als in organisaties, duidelijk dat er een aanspraak moet worden gedaan op voor-zicht om een wens en hoopvolle verwachting niet in rook te zien opgaan.

Ik stelde dat we het verschil zien tussen HEBBEN en ZIJN als wij positief ingesteld ‘ervan uitgaan dat er altijd wat mis kan gaan (ten aanzien van hetgeen waarop je geen greep hebt) en dat het zonder verwachting extra feest is als een wens toch uitkomt’. We zien dat de kans van het net mislopen van een lijsttrekkerschap, een lekke band en een defecte klapschaats niet in verhouding staan tot het zijn ontnomen van schoenen zoals bij een vluchteling. Uit het oog geraakte persoonlijke waarden ondermijnen dan persoonlijke efficiëntie en een verwachting, zo laat de tweede figuur zien.

Zowel verwachting, wens, hoop als teleurstelling mogen niet ontdaan worden van het persoonlijk perspectief én een maatschappelijke realiteit met kansen voor burgers en werknemers. Moed voor een hoopvol leven mag niet verworden tot moedeloosheid.

Bestuurlijk voorzichtig ZIJN voor het kunnen HEBBEN van een toekomst voor burgers die ook meestal werknemers (willen) zijn! Dát lijkt mij de wens waaraan wij een zekere verwachting moeten verbinden, ook al toont de werkelijkheid zich altijd anders!

Nb. Bovenstaande vond zijn oorsprong in 'Column (47): Voorzichtig Met Een Op Zekerheid Gebaseerde Verwachting' voor Maassluis.nu. Voor André's reeks klik HIER.