Uit evenwicht

Elke crisis is een symptoom van disbalans, van een systeem uit evenwicht. Een systeem is levensvatbaar als het met variëteit om kan gaan. Dat vergt steeds het zoeken naar evenwicht en versterken van het adaptief vermogen.

Daarbij zoeken we controle om zo zekerheid te krijgen en proberen we vooral met kleine risico’s om te gaan. Vaak gaat het bij een disbalans van een systeem echter meer dan om schijnzekerheid. Welke soorten onzekerheid zijn er?

  • We weten wat we niet weten: we beschikken niet over alle relevante informatie
  • We weten niet wat we weten: blinde vlekken in onze kennis; onbewuste kennis die je liever verdringt zodat je die niet voor je rekening hoeft te nemen (vliegschaamte)
  • We weten niet wat we niet weten: kernramp in Fukushima

Daarnaast heb je nog we weten wat we weten; onzekerheden vertalen zich dan vaak in een projectmatige manier.

In 2015 gaf Bill Gates aan dat er dreiging is van een groot aantal doden, niet als gevolg van een oorlog, maar door een besmettelijk virus (voer voor complotdenkers?)
 

 

We worden ons er overigens steeds meer bewust van dat gebeurtenissen met een kleine kans maar met een groot risico de norm worden. Wat gebeurt er na Corona?

In evenwicht

De enige manier om tot een evenwicht in een systeem te komen is de variëteit die vanuit de omgeving (de vragen van klanten) ontstaat, op te vangen met variëteit die door het systeem zelf kan worden opgebracht.
 
Lessen uit Corona
 
Vaak gebeurt dit door de variëteit uit de omgeving te dempen en de variëteit die het systeem kan opbrengen te versterken. De vraag uit de omgeving is immers vaak zo divers en gevarieerd, dat het onmogelijk is om op alle varianten in de vraag in te gaan. Door het aanbod vanuit het systeem te versterken kan er toch een bepaalde mate van evenwicht ontstaan.

Een logisch gevolg van het gebrek aan evenwicht is dat een systeem niet meer levensvatbaar is. Onder levensvatbaar wordt verstaan dat een systeem in staat is om een separaat bestaan te hebben. Als een systeem niet meer levensvatbaar is, wordt het onderdeel van een ander systeem of verdwijnt in zijn geheel.

In onze aanpak is daarom een verschuiving nodig van controleren naar anticiperen en leren. Het perspectief van niet weten verschuift hiermee ook: geen onzekerheden wegdenken maar ze accepteren en er leren mee om te gaan. Waarden die daarbij centraal staan zijn: veerkracht, wendbaarheid, diversiteit en inclusiviteit.

Literatuur

Rotmans, J. en M. Verheijden. (2021). Omarm de chaos. De Geus

Woldendorp, H. en A. Jeninga. (2018). Organisaties ontwarren. Systemisch kijken, denken en doen binnen de gezondheidszorg.