Hoe zit het eigenlijk met de indexaties van pensioenen?

 
Naar aanleiding van mijn blog over een gerechtelijke uitspraak over onvoorwaardelijke indexaties zijn hier erg veel reacties op gekomen. Ik heb geprobeerd om iedereen persoonlijk te beantwoorden en merk dat er veel boosheid en onduidelijkheid is rondom indexaties van de pensioenen in het algemeen, mede vanwege de gebrekkige communicatie hierover. Er is een enorm pensioenvermogen bij elkaar gespaard en toch worden de meeste pensioenen al jaren niet geïndexeerd, terwijl dit wel de bedoeling was.

Laat mij het een en ander nader toelichten.

Uitgangspunt van onze pensioenwetgeving is onder andere dat afspraken over pensioen die tussen werkgever en medewerkers zijn gemaakt, moeten worden nagekomen. Hierbij hoort ook dat de overheid eisen stelt aan onder andere het pensioen dat wordt afgesproken en er worden eisen gesteld om er ook voor te zorgen dat er in de toekomst voldoende geld in de pot zit om die  afspraken na te kunnen komen.

 

 
De hoeveelheid bij elkaar gespaard pensioengeld bij pensioenfondsen en verzekeraars tezamen ligt momenteel rond de € 2.000 miljard. Voldoende geld zou je zeggen. In 1980 was er nog maar ca. € 80 miljard pensioengeld in de pensioenfondsen aanwezig.

Toch konden toen makkelijk de afgesproken pensioenuitkeringen inclusief indexaties betaald worden.

Hoe kan het dan dat de afgelopen 15 jaar de meeste indexaties niet betaald werden en er zelfs gekort werd op de hoogte van de afgesproken pensioenen?

Dit komt door de andere kant van de balans van een pensioenuitvoerder. Tegenover de bezittingen, staan ook verplichtingen. Je moet immers ooit gaan uitkeren en dan moet er ook voldoende geld zijn.

Als je nu teveel geld zou uitkeren zou er in de toekomst mogelijk onvoldoende geld aanwezig zijn en dit wil de overheid niet.

De verplichtingen, de toekomstige uitkeringen dus, worden volgens wettelijke bepalingen gewaardeerd en in deze waardering is de afgelopen jaren een forse verandering opgetreden. Mocht tot 2006 nog rekening gehouden worden dat de opgebouwde pensioenreserve jaarlijks met maximaal 4% en later 3% mocht stijgen, is deze norm vanaf 2007, mede door Europese wetgeving, vervangen en moet nu rekening worden gehouden met een rendement ter grootte van de risicovrije rente. En deze is zeer laag, op dit moment ongeveer 0%.

Je moet dus volgens deze rekenmethode veel meer bezittingen hebben om aan je verplichtingen te kunnen voldoen dan in het verleden. Vergelijk dit met een bank: als de bank in de toekomst minder rente geeft op de spaarrekening, dan zul je nu een groter bedrag moeten storten om over een bepaald aantal jaren toch hetzelfde bedrag op je spaarrekening te hebben.

Het gevolg hiervan is dat in 40 jaar, ondanks dat er veel meer geld gespaard is voor de pensioenen, dekkingsgraden (bezittingen/verplichtingen) gedaald zijn van soms zelfs wel meer dan 200% naar momenteel rond de 110%. En volledige indexatie mag pas bij een dekkingsgraad van ca. 125% worden betaald.
 

Dan de communicatie rond pensioenen.

Pensioenuitvoerders, de overheid en veel werkgevers hebben vaak aangegeven dat de Nederlandse pensioenregelingen goudgerand zijn, dat er meer dan voldoende geld in de pot zit, dat het geld tegen de plinten klotst, etc, etc.

In de goede tijd, toen de dekkingsgraden bij pensioenfondsen nog zeer hoog waren en er toen eigenlijk veel teveel geld in de pensioenpotten zat was dit ook zo, maar tijden blijken veranderd te zijn. De rente is fors gedaald en de eisen van voorzichtigheid zijn fors gestegen.

En er is ook veel te laat aangegeven dat het ook wel eens tegen zou kunnen vallen.

Wat wel van groot belang is dat de gemaakte afspraken nagekomen worden. In de meeste pensioenregelingen is (ook in het verleden) echter afgesproken dat er pas geïndexeerd wordt als er ook voldoende middelen voor zijn. Door de rekenregels blijken de middelen echter vaak niet voldoende te zijn. Bij verzekeraars wordt er gekeken naar het zogenoemde overrendement, bij pensioenfondsen is de dekkingsgraad leidend. De pensioenfondsen zijn gebonden aan wettelijke regels en deze zeggen dat zij geen volledige indexaties mogen toekennen als de dekkingsgraad onvoldoende is. En dit is helaas al meer dan 10 jaar het geval.

Was er sprake van onvoorwaardelijke indexaties dan is inmiddels door verschillende rechters bevestigd dat dit recht niet aangetast mocht worden.

 

Wet Toekomst Pensioenen

Het uitblijven van indexaties is voor velen een enorme doorn in het oog. En terecht! We hebben immers inflatie, er is enorm veel geld beschikbaar, de koopkracht wordt door inflatie uitgehold en de gemaakte pensioenafspraken zijn voor veel mensen niet duidelijk geweest.

De Wet Toekomst Pensioenen gaat er, onder andere, van uit dat volgens de nieuwe regels eerder geïndexeerd mag worden dan wat bij de huidige regels het geval is. Hierbij hoort dan ook dat als beleggingsrendementen tegenvallen, er minder pensioen kan worden uitgekeerd.

Het pensioen gaat dus meer mee schommelen met de economische situatie. Het pensioen wordt minder zeker en omdat het pensioen minder zeker wordt is de kans op een hoger pensioen groter. Maar het blijft een kans.

Mijn kijk hierop

Volgens mijn persoonlijke mening is het aanhouden van een zo voorzichtig uitgangspunt niet nodig. De afgelopen decennia is immers gemiddeld bekeken ook meer (veel) rendement behaald dan de bijna 0% waarmee gerekend moet worden. Het risico dat langdurig bijna 0% rendement op de beleggingen wordt behaald acht ik niet groot, maar er is wel een kans dat er jaren zullen zijn dat dit rendement echt minder zal zijn dan 0%. In de tachtiger jaren van de vorige eeuw hadden we immers ook nooit gedacht dat de rente 0% zou gaan worden.

Bij individuele beleggingsproducten moet al vele jaren het bekende zinnetje ‘rendementen uit het verleden geven geen garantie naar de toekomst’ worden opgenomen. Doordat de beleggingsrisico’s onder het nieuwe pensioenstelsel volledig bij de deelnemers en gepensioneerden liggen, stel ik voor dat we dit zinnetje ook duidelijk vermelden bij de pensioenen in het nieuwe pensioenstelsel, zowel bij het nieuwe solidaire als het nieuwe flexibele pensioencontract. Een gewaarschuwde deelnemer telt voor twee!

Zie voor meer over de Wet Toekomst Pensioenen: hier