De wereld waarin we leven is complex en instabiel. De onzekerheid neemt alleen maar toe: Oekraïne, klimaatverandering, migratie etc. Onze hersenen hebben zich voor een groot deel ontwikkeld in de prehistorie. Het tempo lag toen duidelijk lager. Wat is dan wijsheid?

wijsheidWijsheid is vooral een praktische begaafdheid. Hoe wijzer iemand is, hoe behendiger iemand door het leven kan navigeren. Wijsheid is vooral preventie. Moeilijkheden zijn beter te vermijden dan op te lossen. Einstein: een slim iemand lost een probleem op; een wijs iemand vermijdt het.

Het is belangrijk de risico’s die bij een bepaalde keuze horen ook te accepteren. Je accepteert zélf de effecten van de onzekerheden, de risico’s en kansen van je activiteiten (skin-in-the-game). In de context speelt toeval een grote rol. Daarom is het belangrijk om ruimte te houden om daar weer mee om te gaan.

Actuele gebeurtenissen zijn een toevaltreffer van oneindig veel invloeden. Je eigen invloed erop is vrijwel nihil. Het enige gebied waarop je werkelijk een beslissende rol speelt, is je eigen leven. Daarom is het handig je vooral daar op te concentreren en daar te kijken welke moeilijkheden je tegenkomt. Een leven zonder doelen en voorkeuren komt sloppy over. Het lastige is dat wensen niet altijd in vervulling gaan (thema van veel sprookjes).

In de managementwereld is veel aandacht voor turnaround management. Het zou voor de levensvatbaarheid van organisaties echter zinvoller te zijn naar managers te kijken die zorgen dat een turnaround situatie niet nodig is. De rol van zogenaamd succesvolle politici wordt meestal overschat; de rol van mensen die ervoor zorgen dat er geen catastrofes zijn wordt onderschat.

Veel eigen  (soms niet herkenbare) successen van mensen komen voort uit het gegeven dat je in staat was iets doms te vermijden. Voor alles wat je kunt voorzien geldt dat moeilijkheden zich makkelijker laten vermijden dan oplossen.

De meest praktische manier om je aan te passen is om te veranderen wat je doet. Je gewoonten vormen je identiteit en je identiteit vormt je gewoonten (feedback loops). De feedback loop achter alle menselijk gedrag: proberen, falen, leren, anders proberen. Gedragsregel: wat onmiddellijk wordt beloond, wordt herhaald. Wat onmiddellijk wordt gestraft, wordt vermeden.

Literatuur

Taleb, N.H. (2018). Skin in the game. Hidden asymmetries in daily life. New York: Random House

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP