Hoe zien we effectief?

Belang etnografie

Om te begrijpen wat er om je heen gebeurt kan etnografie een bijdrage leveren. Dat levert een vorm van een Big Picture op. Een etnografische beschrijving biedt een interpretatie van een gebeurtenis, probeert het zo precies mogelijk te beschrijven, en biedt een microscopisch beeld. Het doel van etnografisch schrijven is niet de beschrijving zelf maar om tot een systematisch samenhangend beeld van een gebeurtenis te komen: het zien van een Big Picture.

Zien van vormen

Daarbij kun je alleen begrijpen wat je al weet. Daarom is complexiteit voor ons ook zo lastig. Door het emergente karakter ontstaan nieuwe vormen die we nog niet kenden en weer moeten begrijpen. Die vormen kunnen gaan over de wijze waarop interne integratie plaats vindt of over de vorm hoe aanpassingen aan externe omstandigheden worden bereikt.

Door een continue aan verandering onderhevige omgeving te hebben wordt het steeds belangrijker om dicht bij jezelf te blijven. Alles wat jij waarneemt heeft invloed op jouw eigen omgeving en zorgt ervoor dat je de grenzen van jouw omgeving weer verbreed. De betekenis die je geeft aan een nieuwe situatie of gedachte is per individu verschillend. Echter het proces is voor iedereen hetzelfde.

Praten en denken

De werkelijkheid binnen een organisatie en tussen organisaties is niet vanzelfsprekend. Hoe we over die werkelijkheid praten weerspiegelt de wijze waarop we erover denken. Blijft staan dat organisaties op zich geen teksten zijn, maar dat een tekst (verhaal) de gebruikelijke manier is om tot een interpretatie te komen. Dat kan uiteraard ook met beelden.

Helaas is het zo dat analytische begrippen niet in de eigen vorm kunnen worden bestudeerd. Je kunt bijvoorbeeld macht niet rechtstreeks onderzoeken; wel kun je zien hoe mensen macht gebruiken in een organisatie. Dat geldt ook voor begrippen als waarden of ideologieën. Wat wel kan is een manier van leven of organiseren bekijken en begrippen gebruiken om die manier te interpreteren.

Impliciete ijkpunten

Interpretatie vindt in een tekst vaak impliciet plaats. Het gaat bijvoorbeeld welke beschrijvingen we maken (en weglaten), hoe we de tekst ordenen, welke metaforen we gebruiken, welk gezichtspunt we hanteren etc. Bij boeken begint het met de titel die al een frame biedt (zie ons boek: Zie je Big Picture).

Een etnografische tekst laat de wereld zien als een web van patronen en begrijpelijke gebeurtenissen. Dat laat de complexiteit van die werkelijkheid vaak onderbelicht. Daar staat tegenover dat als we alles complex noemen de notie van complexiteit geen betekenis meer heeft. Een beschrijving zegt iets over de werkelijkheid maar ook over de opsteller van de werkelijkheid.

Literatuur

Atkinson, P. (1990). The ethnographic imagination. Textual constructions of reality. Londen: Routledge

Czarniawsky-Joerges, B. (1992). Exploring complex organizations. A cultural perspective. Newsbury Park: Sage

Woldendorp, H.,  H.de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022).  Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP