Systeemprincipes

Waar gaat het bij de inrichting van governance om? Begin volgend jaar verschijnt mijn nieuwe boek (samen met Arjen Jeninga):  ‘ Toezichthouden in de 21e eeuw. Vertrouwen als basis voor goede governance’. In deze blog ga ik in op een aantal systeemprincipes van governance. Gedrag in complexe organisaties kan het beste worden beïnvloed met behulp van simpele regels. Het gaat erom voor iedereen duidelijk te maken waarom we iets doen en wat we dan doen.

Simpele regels

Helen Bevan (Chief Transformation Officer van de NHS, het Engelse zorgsysteem) komt met zeven simpele regels die transformeren mogelijk maakt:

  • Definieer ons gemeenschappelijke doel
  • Verbind de transformatie met een gevoel van verbondenheid
  • Voorspel en voorkom
  • Ondersteun iedereen om eigen kracht te ontwikkelen op ieder(systeem) niveau van de organisatie
  • Omarm contradicties en spanningen
  • Zet leren in als een transformationele kracht
  • Voer kleinschalige verandering door in een grootschalig framewerk

Als je dit vertaalt naar de gezondheidszorg krijg je onder meer: benoem het probleem; kijk buiten de zorg; begrijp systemen; stel actielijsten op; verlies nooit uit het oog dat de patiënt/cliënt altijd centraal staat.

Programmatische en emergente benaderingen

Echte veranderingen vinden daar plaats waar zorgprofessionals patiënten/cliënten ontmoeten. Daarbij gaat het ook om dat vanuit management (liefst ook deels ingevuld door professionals) programmatische veranderingen worden doorgevoerd. In de contacten tussen professionals en patiënten ontstaan emergente veranderingen die passen bij complexe organisaties.

De programmatische benadering gaat over verandering via structuren door middel van projecten en is meer gericht op het hanteren van een gesloten systeem benadering. De emergente benadering gaat over handelen vanuit een gemeenschappelijk doel en vergt een open systeembenadering. De kunst is de goede balans tussen beide  systemen te vinden. Goede zorg vergt standaardisering van processen die echter in samenhang gebracht moeten worden met de uniciteit van ieder mens.

Belang co-creatie

co-creatieDat betekent ook dat in de organisatie mensen met een verschillende achtergrond die de wereld verschillend duiden moeten werken. En dat betekent dat er respect voor die perspectieven moet zijn. Om die uniciteit verder in beeld te hebben is samenwerking met patiënten/cliënten en hun familie nodig. Emergente vernieuwing ontstaat door co-creatie.

Die co-creatie geldt ook voor de zorgverlening zelf. Het gaat niet om het functioneren van een eerstelijns organisatie of een ziekenhuis maar om het creëren van samenhangend zorgsysteem waar organisatiebelangen ondergeschikt zijn aan het te bereiken gemeenschappelijke doel.

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2023). ‘ Toezichthouden in de 21e eeuw. Vertrouwen als basis voor goede governance’