Toeval

toevalWat verklaart het verschil (bijvoorbeeld tussen geluk of pech) tussen mensen? DNA verklaart ongeveer de helft. De effecten van opvoeding liggen tussen de 0 en 17 procent. Dat kon wel eens betekenen dat tussen de 33% en 50% het verschil bepaald wordt door toeval (geluk of pech).

Wat is je startpunt?

Stel je een verticale y- as en een horizontale x- as voor. Succes wordt afgemeten aan de y-as; de x-as weerspiegelt het verloop in de tijd. Bij je geboorte krijg je automatisch een plek op de y-as. Bij goede genen, welvarende ouders, wonend in een land met veel kansen begin je hoog op de y-as. In het ‘verkeerde’ milieu, of een wijk, stad of land met minder mogelijkheden begin je lager.

Je kunt in de loop van de tijd wel iets doen aan je positie op y-as, maar de start kun je nooit meer beïnvloeden. Laag beginnen (speelt vooral in de eerste vijf jaar) valt bijna niet meer in te lopen. Daarom is het zo belangrijk om kinderen uit achterstandsgezinnen juist in die eerste vijf jaar zo goed mogelijk te ondersteunen en daar fors in te investeren. Steeds blijkt dat gezondheid, levensgeluk en levensduur samenhangen met de plek waar je bent geboren.

Vermogen tot zelfcontrole

De kunst is om de sterktes die je hebt te benutten en de zwaktes zo beperkt mogelijk plaats te geven. Het gaat om zelfbewustzijn, zelfvertrouwen, zelfrespect en trots. Kinderen echter die opgroeien in een onveilige, niet prettige, omgeving waar sprake is van een grote mate van stress blijken hun zelfcontrole minder te ontwikkelen. Dit vermogen tot zelfcontrole en daarmee zelfdiscipline en wilskracht ontwikkelt zich tussen het tweede en het zevende jaar.

Ja ja, de eigen verdienste

Het blijkt voortdurend dat we dit moeilijk te begrijpen vinden. Het eigen succes wordt steevast gekoppeld aan eigen verdienste. Deels komt dat door het functioneren van onze hersenen. Die zijn er op gericht een model van de werkelijkheid te ontwikkelen waarin alle gebeurtenissen een oorzaak hebben en toeval niet bestaat. Zien is dan geloven. Omdat ik zie dat mijn managementteam hard werkt kan het niet anders dat ons succes daar vandaan komt. Dat we gewoon geluk hebben en in een periode managen waarin het overal goed gaat komt niet bij ons op. Op deze manier houden we ons positieve zelfbeeld vast.

Beschaafd gedrag

Daarnaast is het in onze samenleving belangrijk dat we vinden dat we kansen moeten grijpen. Succes moet dan wel voortkomen uit onze inzet. Dat blijkt echter volgens de eerste alinea van deze blog niet het geval te zijn. Daarom is het handig te beseffen dat beschaving te maken heeft met hoe we omgaan met mensen die lager op de maatschappelijke ladder staan. Dat kon wel eens gewoon pech zijn.

Literatuur

Buijssen, H. (2022). Waarom succes een kwestie van geluk is. De grote rol van toeval in het leven. Amsterdam: Spectrum

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP