Wordt het nog wat met horizontalisering?

Technologie en bureaucratisering hebben een symbiotische relatie. De digitale staat in China maakt een eind aan vergezichten over horizontalisering en democratisering. Beleid en regelgeving biedt weinig ruimte voor innovatie. Die innovatie wordt ingekaderd in programma’s, hoofdlijnenakkoorden, transitietrajecten etc. Dit leidt weer toezichthouden op de uitvoering, het afleggen van verantwoording en het bedenken van nieuwe programma’s. Het vasthouden aan het idee van maakbaarheid leidt in een complexe samenleving onvermijdelijk tot veel en complexe regels. Daar komt bij dat digitale technologieën tot (succesvollere) beheersingsambities leiden.

Belang van definiëring

In de zorg heeft de technocratische aanwending van marktmechanismen geleid tot een omvangrijke bureaucratisering. Dat daarnaast gepaard gaat met een stringente benadering van doelmatigheid. We hadden de juiste zorg op de juiste plek en zinnige zorg en we gaan verder met passende zorg. Dat lijkt echter vanuit kwaliteit een vanzelfsprekender begrip dat het ook is. Zie bijvoorbeeld de discussie in de GGZ wat passend zou moeten zijn.

Zorgakkoord

zorgakkoordWe hebben inmiddels een Integraal Zorgakkoord: "Wat gaan we veranderen? Passende zorg en ondersteuning, samen met de patiënt, op de juiste plek en met nadruk op gezondheid. Voor het Integraal Zorgakkoord gelden de volgende uitgangspunten:  Passende zorg is waardegedreven. Zorg is aantoonbaar effectief en heeft meerwaarde voor de patiënt. Mensen, middelen en materialen worden doelmatig ingezet. Passende zorg komt samen met en rondom de patiënt tot stand.  Passende zorg is de juiste zorg op de juiste plek.  Passende zorg gaat over gezondheid in plaats van over ziekte.  Passende zorg wordt geleverd in een prettige werkomgeving".

Een dergelijk akkoord laat weinig ruimte  voor verschillen in opvatting over wat gezondheid eigenlijk is en welke waarde we eraan toe moeten kennen. De waarschijnlijke uitkomst van een dergelijke akkoord is dat bestaande partijen hun definitie opleggen aan het gehele zorgsysteem.

Integraliteit als waarde?

Integraliteit in de huidige regelgeving wordt als ‘goed’ gezien. Wie is immers tegen samenhang. Frissen: ‘de samenhang van het integrale betekent altijd dominantie van één gezichtspunt, op grond waarvan de wereld wordt geordend’ (p. 29). Integraliteit krijgt daarmee vorm in een gesloten systeem dat geen meervoudig perspectief kent. Alle partijen en processen worden in één arrangement geordend. Stel je voor dat er een andere optiek is die hierin niet past? Die kan helaas niet meedoen. Misschien zat daar juist de innovatie die tot kwaliteitsverbetering had geleid.

Literatuur

Frissen, P. (2022). De volle plek van de macht. De versplinterde staat voorbij. Afscheidsrede, Tilburg University

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP