Willen we niet teveel?

Je identiteit

Hoe komt het dat ziek zijn steeds meer als onderdeel van onze identiteit wordt gezien? Een identiteit is wie je bent en (deels) wat iemand anders van je ziet. Vanuit je identiteit geef je betekenis aan de ontwikkelingen in de context.

Het wordt steeds lastiger om verdrietig, uitgewoond of verveeld te zijn. We hebben liever een depressie, een burn-out of stress.  De zorg draagt hierin bij doordat de interpretatie van lijden in ziektebeelden wordt samengevat. Woorden voor lijden zijn hiermee namen van ziekte: somber is depressief; falen wordt stress.

Maladaptief reageren

Het lijkt er op dat we in onze samenleving het niet langer ‘normaal’ is om te falen of mentaal een hoge mate van flexibiliteit te hebben. De bedoeling is juist om mentaal te groeien. De context waarin we leven en werken verandert snel en permanent. Mensen die die veranderingen niet kunnen of willen aannemen noemen we maladaptief. De vraag is echter of we wel de goede norm hanteren. Dit soort gedrag kan immers juist heel functioneel zijn voor degene die het hanteert.

Door een continue aan verandering onderhevige omgeving te hebben wordt het steeds belangrijker om dicht bij jezelf te blijven. Alles wat jij waarneemt heeft invloed op jouw eigen omgeving en zorgt ervoor dat je de grenzen van jouw omgeving weer verbreed. De betekenis die je geeft aan een nieuwe situatie of gedachte is per individu verschillend. Echter het proces is voor iedereen hetzelfde. Hoe je reageert zal met allerlei factoren te maken hebben. Denk dan aan vergelijkbare gebeurtenissen, ervaringen in het verleden, jouw eigen netwerk enz.

Wat is mentaal normaal?

Betekenisverlening gaat er om de wereld te begrijpen. Inmiddels is er echter zoveel zingeving dat het steeds moeilijker wordt betekenis te vinden. Dit vertaalt zich ook naar lijden. Schulden, slechte woonomstandigheden en werkloosheid kunnen chronische stress veroorzaken en worden nu ook behandeld als chronische stressstoornissen. Denys: ‘als geld, een woning of sociaal contact psychisch lijden oplost, in welke mate is dan nog sprake van psychisch lijden?’(197). Onze wereld wordt als een leefwereld gezien waarbij betekenisverlening onderdeel is van onze persoonlijke belevingen.

Misschien is het echter handiger de mentale problematiek als onderdeel te zien van een gemeenschappelijke en betekenisvolle context. Juist door het centraal stellen van cultuur wordt betekenis verleend aan die problematiek en wordt het gezien als een gevolg van onze omgang met die context.

Hiermee is ziek zijn niet zozeer een onderdeel van onze identiteit; we zijn niet zozeer psychisch kwetsbaar maar leven in een samenleving waar mentale problemen (bij iedereen) voorkomen. Hiermee omgaan is eigenlijk al voldoende. Nog weer anders geformuleerd: misschien moet je niet alles willen en kunnen maar is inzicht in je lotsbestemming al meer dan voldoende.

Literatuur

Denys, D. (2020). Het tekort van het teveel. De paradox van de mentale zorg. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar

Woldendorp,H., H. de Groot, T. Woldendorp  en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP