Blik van de ander

zelfbeeldWe worden beïnvloed door de ons omringende woorden en beelden. Indrukken hebben een grote invloed op ons gedrag en ons zelfbeeld. Anders gezegd: de wijze waarop iemand naar zichzelf kijkt hangt vooral af van de blik en verwachtingen van anderen. Verhaeghe: ‘de combinatie van wat we overnemen en wat we afwijzen levert het complexe product op dat onze identiteit is’(248).

Een probleem daarbij is dat er een scheiding is tussen wat ik ben en wat ik zou moeten zijn (influencer). We dreigen ernaar toe te gaan dat een vorm van perfectie normaal zou moeten zijn. Dat lijkt niet logisch. Als perfectie maakbaar zou zijn wordt het lastig er niet aan te voldoen.

Wat is een goed leven?

Eenzaamheid is bijvoorbeeld een groot probleem. Een oorzaak is dat de ontwikkelingen die we digitalisering en globalisering noemen tot een gevoel van toenemende complexiteit leidt. Dat gevoel belemmert echter de betekenisgeving dat een min of meer leuk leven al het maximaal haalbare is. We concentreren ons op het halen van vele doelen, zonder te beseffen dat we daardoor onze eigen onzekerheid creëren. Die onzekerheid komt dan weer voort uit onze eigen inbeelding. Als je in staat bent die aan te passen vermindert de onzekerheid.

Het beste leven is een onmogelijkheid; een goed leven (Aristoteles) echter niet. Een zinvol leven ontstaat in verbondenheid met anderen. Zingeving vergt zelfbeheersing in de omgang met anderen. Zelfbeheersing komt voort uit de interactie tussen iemand en zijn/haar omgeving en wordt vooral aangeleerd in de kindertijd. Een lastige factor is stress: hoe hoger die is, hoe minder zelfbeheersing zich kan ontwikkelen. Digitalisering leidt daarbij meestal niet tot spanningsvermindering.

Van disfunctioneel naar functioneel

Veranderen van disfunctionele patronen is echter lastig. Evolutionair gezien houden we gedrag liever in stand dan dat we kiezen voor veranderingen. Het patroon van het proberen, falen, het verfijnen van je aanpak en opnieuw proberen is de kern van het opbouwen van alle gedragsvaardigheden. Daarom is het handig regelmatige tot reflectie te komen.

We vinden dat we dezelfde mogelijkheden zouden moeten hebben als iemand anders. Minder succesvol zijn dan iemand anders kan leiden tot een gevoel van falen dat dan weer leidt tot sociaal isolement. Hoewel we vinden dat het leven maakbaar zou moeten zijn, blijkt dat meestal een illusie. Veranderen betekent afstand nemen van woorden en beelden die onze identiteit mede hebben bepaald. Daarom is het  belangrijk dat je je Big Picture niet alleen in woorden weergeeft maar ook in beelden.

Literatuur

Fenema, E. van. (2022).  Het verlaten individu. Waarom voelen we ons zo leeg? Amsterdam: Prometheus

Verhaeghe, P.  (2018). Intimiteit. Amsterdam: De Bezige Bij

Woldendorp,H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP