Het belang van veerkracht

Complexe werkelijkheid

Zorgorganisaties krijgen te maken met fundamentele onzekerheden. De werkelijkheid is steeds meer uiterst complex geworden. Taleb stelt dat je niet alleen onverwachte ontwikkelingen moet kunnen overleven, maar dat je er juist sterker uit moet komen.

Pogingen om controle te krijgen op de wereld door uit te gaan van modellen uit het verleden en deze te extrapoleren naar de toekomst zijn niet handig. De werkelijkheid bestaat immers uit onzekerheid, variabiliteit, imperfectie, incomplete kennis, willekeur en stress, fouten en dispersie van uitkomsten. Door de technologische ontwikkelingen en de daarmee samenhangende complexiteit en schaalvergroting neemt de onzekerheid alleen maar toe.

Omgaan met onzekerheden

Echter binnen organisaties blijkt dat mensen het lastig vinden met onzekerheden om te gaan. We zijn geneigd om onzekerheden op rationele wijze te willen beheersen, terwijl deze zich hiervoor bij uitstek niet lenen. Onzekerheden kunnen verlammend werken.

Belemmeringen

Uit een onderzoek van Deloitte blijkt dat er vier belemmeringen zijn om veerkracht binnen ziekenhuizen te vergroten. Veerkracht kent drie dimensies: organisatiedomeinen (mensen, werkprocessen en technologie); soorten incidenten (intern en extern); reikwijdte risicobewustzijn ( anticiperen, reageren en herstellen). Door de druk op financiering zijn er beperkte middelen en capaciteit om tot effectieve afwegingen en besluitvorming te komen. Er ontbreekt integraal inzicht in interne verstoringen. Er is sprake van gefragmenteerde verantwoordelijkheden. De sterke professionele normering maakt het soms lastig veerkracht voldoende centraal te stellen.

Nieuwe modellen

Zorgen voor veerkracht binnen de complexe werkelijkheid vraagt erom dat we kritisch kijken naar modellen uit de twintigste eeuw. Belangrijk is om de mogelijkheid te hebben om keuzes te maken in een ongeordende en onvoorspelbare toekomst. Een aandachtspunt is dat mensen (en ook organisaties) geneigd te handelen op basis van de informatie die op dat moment voorhanden is. Door de informatie vast te leggen is er het risico van kwetsbaarheid als er nieuwe informatie opduikt. Zoals ik eerder heb  geschreven is het belangrijk dat we systemisch kunnen denken. Daarbij gaat het om: klimaat en manier van denken; gebruik technologie om verandering mogelijk te maken; zorg voor zelforganisatie; bouw innovatie en creativiteit in; betrek en communiceer voortdurend; geef vertrouwen en je zult vertrouwen krijgen. Deze manier van denken bevordert veerkracht: van mensen en organisaties.

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix. Amsterdam: SWP

Deloitte. (2022). Vier barrières voor het vergroten van veerkracht in ziekenhuizen.

Taleb, N. N. (2012). Antifragile. How to live in a world we don’t understand. Londen: Allen Lane