Reflectie op governance in de gezondheidszorg

Waardecreatie

Complexiteit vraagt om reflectie. Reflectie ontstaat als een gebeuren een problematisch karakter kent. Daarbij kijk je hoe mensen omgaan met die problemen. Problematische situaties kenmerken zich doordat bestaande gewoontes niet voldoen. Reflectie biedt weer mogelijkheden voor regie.

Regie biedt ruimte om anders naar leiderschap te kijken: participatie van zorgprofessionals. Dat is ook logisch omdat de complexiteit van bijvoorbeeld het zorgdomein zo toeneemt dat veel meer betekenis moet worden gegeven aan waardecreatie en dus aan de rol van zorgprofessionals en patiënten en cliënten. Waarden worden belangrijker als sturing meer plaats gaat vinden vanuit de zorgvraag en minder vanuit het zorgaanbod. In de werkpraktijk gaat het om samenwerking  tussen (zorg)professionals, informele zorgverleners en patiënten/cliënten. Dit blijkt best lastig en vraagt om andere vaardigheden die niet zorginhoudelijk  zijn.

Nieuwe rolinvulling

De zorg ontwikkelt zich naar een adaptief systeem waarin gezondheidszorg wordt gezien als het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren in het licht van sociale, fysieke, en emotionele uitdagingen in de eigen levensloop. Voor zorgprofessionals gaat het er om tot een rolinvulling te komen die mede vanuit het perspectief van een zorgvrager wordt ingevuld. Het wordt juist leuker als de (nieuwe) complexiteit van de gezondheidszorg als uitdaging wordt gezien. Zorgprofessionals zullen duidelijk moeten maken wat hun toegevoegde waarde is.

Dit vertaalt zich naar concepten als gedeelde besluitvorming, transparantie, multidisciplinaire zorg, kwaliteit en veiligheid, maar ook doelmatigheid. Het is de zorgprofessional die de verschillende aspecten van de werkpraktijk in de besturing van de organisatie moet brengen. Hilders: er bestaat een toegenomen wenselijkheid onder zorgprofessionals tot het ontwikkelen van effectief leiderschap, kennis van management, en vertrouwen in professionele en persoonlijke vaardigheden.

Gedeeld leiderschap

Voorwaarden voor gedeeld leiderschap zijn (Van der Scheer):

• Respect voor en vertrouwen in de competenties en intenties van de ander
• Het vermogen en de intentie in gesprek te gaan vanuit gelijkwaardigheid
• Openstaan voor wederzijdse beïnvloeding en voor wederkerigheid geven en nemen
• Kunnen omgaan met en verdragen van de imperfecties in de samenwerking
• Investeren in de competenties van betrokkenen (zelfbewustzijn, zelfvertrouwen en dialoogvaardigheden)
• Vermogen de onzekerheid en complexiteit te verduren waarmee gedeeld leiderschap gepaard gaat

Gedeeld leiderschap gaat om een vorm van leiderschap waarbij met velen wordt samengewerkt aan vraagstukken die verder reiken dan ieders eigen primaire verantwoordelijkheid. Het gaat uiteindelijk om de invulling van persoonlijk leiderschap.

Literatuur

 Hilders, C.G.J.M.( 2015). Tijd voor medisch leiderschap. Van verleden naar toekomst. Oratie, Erasmus University Rotterdam

Peppel, R., H. Woldendorp, M. Veenvliet en A. Jeninga. (2023). Het huis van de professionele zeggenschap. De route naar verpleegkundig leiderschap. Amsterdam: SWP ( te verschijnen)

Scheer, W. van der. (2023). Gedeeld leiderschap in de zorg. Oratie, Erasmus University Rotterdam