De ordening van de zorg

Waarde als vertrekpunt

De discussie richt zich onder meer op de hoge kosten, de wijze hoe gestreefd wordt naar doelmatigheid en de manier hoe toegewerkt wordt naar de digitale transformatie. Een belangrijk model is waardegedreven zorg dat gericht is op concentratie en standaardisering. Waardegedreven zorg is gericht op het maximaliseren van de waarde van zorg voor de patiënt. Waarde wordt bepaald door als vertrekpunt te nemen de specifieke medische toestand van een patiënt over de volledige keten van zorg: van monitoring en preventie tot behandeling tot en met nazorg (herstel of chroniciteit). Daarbij staat het meten en uitwerking van de resultaten ervan centraal.

Waardegedreven zorg gaat dus om het meten van waarde omschreven als geleverde zorguitkomsten gedeeld door gemaakte kosten. Patiëntwaarde betreft de uitkomsten die relevant zijn voor de patiënt gedeeld door de kosten die nodig zijn om deze uitkomsten te realiseren.

Systeem versus autonomie

De diversiteit binnen de zorg is te groot voor één zorgprofessional of praktijk om de kwaliteit te bepalen. Er wordt veel gemeten, maar dit zijn vaak procesindicatoren en géén uitkomstmaten. Er is behoefte aan uitkomstmaten op het niveau van de patiënt. De patiënt moet het resultaat van de zorg kunnen beoordelen om op basis daarvan keuzes te maken. Een meer systemische kijk op patiënttrajecten en vervolgens integreren van werkstromen en technologieën leidt tot noodzakelijke verbeteringen. Het gaat om inzicht in de gehele patiëntsituatie en alle zorg die daar rondom en in de tijd geregeld moet worden.

Het domein van de geneeskunde is echter ook juist gericht op professionele autonomie en een individuele aanpak. Hier is een voortdurende spanning. Een voorbeeld is uiteraard de discussie over de concentratie van kinderhartchirurgie waarbij iedereen erover eens is dat concentratie noodzakelijk is maar de argumenten om het op de eigen plek te houden gericht zijn op de eigen (professionele) positionering. Het lijkt logisch dat geneeskunde gestandaardiseerd, evidence-based en gedigitaliseerd gaat worden. Hoe orden je dan de zorg?

Cultuurverandering

Het gaat om een systeemwijziging, maar ook om een culturele verandering. De rol van artsen zal anders worden en daarmee ook de rol van andere professionele domeinen zoals verpleegkundigen (verpleegkundig specialisten). Cultuurverandering kan worden gerealiseerd door: confronteren (huidige rol gaat veranderen); committeren (delen van data); verbinden (inspirerende voorbeelden); samenwerken (taakherschikking); bijdragen (waardegedreven zorg).

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2019). Dit is waardegedreven zorg. Veranderen vanuit systemisch perspectief. Amsterdam: SWP

Pearl, R. (2021).  Uncaring. How the culture of medicine kills doctors and patients. New York: PublicAffairs.