Hoe blijven we creatief?

Betekenisverlening

Complexiteit betekent onzekerheid, die echter ook voorwaarden biedt voor creativiteit. Ieder systeem bevindt zich in een omgeving die eigen problemen en oplossingen kan voortbrengen. Immers de organisatieomgeving verandert permanent en daarom moet de organisatie zich ook ontwikkelen. Door het nemen van beslissingen geven we betekenis aan bepaalde situaties. Die betekenisverlening is tussen individuen verschillend en biedt daardoor ruimte voor creatieve oplossingen. Dat werkt overigens alleen als we elkaar ruimte gunnen. Een voorwaarde om creatief te blijven.

Ruimte

In systeemtermen geldt dat hoe nauwer systeemelementen met elkaar verbonden zijn hoe minder invloed ze hebben op het systeem als geheel. Anders gezegd: teveel controle leidt tot vermindering van creativiteit. Het gaat er juist om dat er ruimte is voor ambiguïteit. Interventies vanuit controle beperken de mogelijkheid om nieuwe opties te zien.

Het lijkt evident, maar is het zo?

Als we vragen stellen in een bepaalde situatie bepalen we door de vraagstelling de antwoorden die we mogelijk kunnen krijgen en ook die antwoorden die we daarmee niet zullen krijgen. Hetzelfde geldt uiteraard voor aannames die we hanteren: andere aannames leiden tot andere resultaten.

Overtuigingen zijn geen realiteit maar constructies. Het evidente is echter niet evident. Overtuigingen zijn imperfecte modellen om door een complexe, onkenbare werkelijkheid te navigeren. De ervaring van de werkelijkheid wordt beperkt door de reikwijdte van die ervaring. Daarnaast is het zo dat je op een bepaald moment gericht bent op één aspect van de eigen ervaring, waardoor je andere aspecten minder opmerkt. Naast ervaringen en aandacht bepalen de eigen oordelen en onderliggende theorieën de eigen waarneming van de werkelijkheid.

Hoe word je een vernieuwer?

Succesvol opereren gaat om de wereld anders zien. Grant heeft onderzocht dat hoe beter je bent in een bepaald domein hoe minder creatief je bent. Grappig is dat veel vernieuwers late-adopters zijn. Het gaat er steeds om open te staan voor veel opvattingen. Als startende professional kijk je dus niet alleen naar je eigen competentie maar naar andere domeinen.

Een paar van de adviezen van Grant: neem de status quo niet voor waar aan, maar vraag je af waarom die überhaupt bestaat; onthoud dat als jij niet het initiatief neemt de status quo zal blijven bestaan; vermenigvuldig je ideeën; verander veel van werk; zoek vooral feedback van peers; praat eens met mensen die het met je ideeën oneens zijn; vraag om problemen niet oplossingen; benadruk waarden boven regels. Creativiteit gaat om zien wat nog niet is gezien. Bij veranderingen gaat het niet om die verandering op zich maar om ruimte te creëren om eigen keuzes te maken.

Literatuur

Grant, A. (2018). Het kan ook anders. Hoe non-conformisten de wereld veranderen. Amsterdam: AW Bruna

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP

Zohar, D. (2017). Quantum leiderschap. Amsterdam: Business Contact