Systemisch denken

leefwereldIk heb in eerdere blogs al geschreven dat effectief gedrag in de 21e eeuw wordt bepaald door systemisch te kunnen denken. Vaak wordt een onderscheid gemaakt tussen de systeemwereld (negatief) en de leefwereld (positief). Daarbij wordt vergeten dat het duiden van iets als leefwereld de leefwereld tot systeem maakt.

In deze blog ga ik in op grondslagen van systeemdenken die passen bij de opvattingen rond leefwereld. De systeemtheorie laat zien dat resultaten en gedrag voortkomen uit systemische effecten en niet alleen vanuit cultuur, waarden en geloof. Juist de systeemtheorie helpt bij het begrijpen van de interdependentie tussen de biosfeer en de mensheid. In die interdependentie gaat het om groeien en streven naar betekenis, vinden van een doel (in termen van de leefwereld de bedoeling) en verbinding.

Holistische waarneming

Veel systeemopvattingen tradities komen voort uit principes gebaseerd op holisme (spiritualiteit) . Kenmerken zijn onder meer:  integratie (systemische verandering); reflectie; systeempraktijk (rituelen). Wilber maakt een onderscheid tussen drie zijnsdomeinen: matter (zintuigelijke wijze van kennisverwerving), mind (symbolische wijze) en spirit (intuïtieve wijze).

Dit leidt tot 5 manieren van kennisverwerving: zintuigelijk-materiële waarneming; empirisch-analytische  kennis;  hermeneutische (verklarende) kennis;  paradoxale rede (mind produceert paradoxale beweringen over spirituele domein); transcendentale kennis. De combinatie van deze manieren van kennisverwerving leidt uiteindelijk tot een holistische waarneming: zien van je Big Picture.

Van controleren naar dienen

Deze benadering leidt ertoe dat in het systeem controleren wordt vervangen door dienen. Het gaat van egosysteem naar ecosysteem.  Het doel van het systeem verschuift: van wil om te controleren ( concentreren van macht; manipuleren; voorspellen en plannen; verdelen; straffen) naar wil om te dienen ( transparantie; bescheidenheid; laten ontstaan (emerge); delen; verenigen; helen; empoweren). Vanuit het systeemdenken  komen hiermee doelen voort onze menselijke aard: We hebben een groot aanpassingsvermogen, we kunnen scheppen, we zijn rationeel en we zijn sociaal en samenwerkingsgericht.

Literatuur

Gibbons, P. (2020). The spirituality of work and leadership. Finding meaning, joy, and purpose in what you do. Phronesis Media

Wilber, K. (2000).  A theory of everything. An integral vision for business, politics, science and spirituality. Boston: Shambhala

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP