‘Voorspellen wat waarschijnlijk is, is eenvoudig; voorspellen wat onverwacht is, is aanzienlijk moeilijker’ (Sukel, p. 24)

Inleiding

Artificiële intelligentie (AI) wordt volgens TNO en RIVM gedefinieerd als het vermogen van een machine om menselijke capaciteiten te vertonen, zoals redeneren, plannen, leren en creativiteit. De machine verzamelt input, maakt op basis hiervan een besluit en zet vervolgens een actie in gang om een specifiek doel te bereiken. De input kan bestaan uit bijvoorbeeld tekst of beelden, en kan worden vergaard doordat mensen deze input leveren via een computer of door sensoren in de omgeving. AI is een systeemtechnologie die in vele toepassingen kan worden verwerkt: fysieke machines (robots en autonome voertuigen), maar ook aan virtuele toepassingen (gezichtsherkenning en chatbots).
 
arbeidsmarkt
 

Toepassingen

AI is een bijzondere technologie vanwege de mate van autonomie waarmee het opereert en de vele manieren waarop het kan worden toegepast . Toepassingen van (smalle) AI zijn het detecteren van fraude bij de politie, het bepalen van kortingen bij supermarkten, het bepalen van de houdbaarheid van producten in de landbouw, het stellen van diagnoses in de zorg en het gebruik van chatbots in dienstverlening. Een actueel voorbeeld is ChatGPT.

Vormen van AI

Twee andere vormen van AI zijn sterke AI (Artificial General Intelligence - AGI) en Kunstmatige Superintelligentie (ASI). AGI kan in theorie meerdere taken uitvoeren en leren van verschillende voortdurend binnenkomende input, waardoor deze vorm van AI de menselijke intelligentie benadert. De verwachting is dat smalle AI in de komende jaren nog vaker en breed zal worden toegepast. Hierbij zal AI naar verwachting werktaken deels of volledig overnemen. Generatieve AI gaat om het zelf kunnen genereren van beelden en teksten.

Impact arbeidsmarkt

Hierdoor kan de inhoud van zowel banen waarin fysiek werk wordt gedaan als van kantoorbanen veranderen. Monotone taken worden waarschijnlijk eerder overgenomen door AI, omdat ze makkelijk te automatiseren zijn. Voorbeelden hiervan zijn administratieve taken en productietaken. Ook taken waarvoor complexere cognitieve vaardigheden nodig zijn zullen echter naar verwachting deels door AI worden overgenomen. Voorbeelden hiervan zijn taken binnen de advocatuur, de gezondheidszorg, psychiatrie en financiële verslaggeving. Verder is de verwachting dat er ook banen bijkomen door de opkomst van AI, bijvoorbeeld in de IT sector.

Die impact zal bepaald worden of AI gezien wordt als ondersteunend bij de eigen werkprocessen of als monitorend op je werk. Wel kun je nu al zeggen dat mensen die zich niet tijdig weten aan te passen geconfronteerd zullen worden met de negatieve gevolgen van AI.
 

Literatuur
Jeninga, A. en H. Woldendorp.( 2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix (SOM). Amsterdam: SWP
Sukel, M. (2024). De AI revolutie. Hoe kunstmatige intelligentie de maatschappij gaat veranderen (en daar nu al mee bezig is). Amsterdam: Balans
TNO/RIVM (26/03/2024). De impact van maatschappelijke ontwikkelingen op de 'psychosociale arbeidsbelasting’ van werkenden.