Digitale transformatie

De impact van de digitale transformatie verhoogt de complexiteit van wat er om ons heen gebeurt en raakt ons allemaal. In ons boek ‘Zie je Big Picture’ hebben we uitgewerkt dat het gaat om je identiteit, inzicht en initiatief in samenhang vorm te geven. Hiermee onderken je patronen en kun je de context waarin je werkt en leeft duiden.

Warme data

Nora Bateson richt zich bij de uitwerking van systeemdenken op het belang van het zien van verbindingen en het integreren van verschillende vormen van kennis en bewustzijn. Het gaat hierbij om het belang van warme data: informatie die de onderlinge verbondenheid van systemen laat zien; begrip van meervoudige contexten waarin verandering plaatsvindt; erkenning van de complexiteit van levende systemen.
 
ecology
 

Integreren van subjectiviteit en objectiviteit

Doordat interactie onderdeel vormt van meerdere contexten is er verbinding tussen ogenschijnlijk gescheiden domeinen. Het gaat daarom om het samenbrengen van verschillende vormen van kennis: rationele kennis, emotionele intelligentie, fysieke wijsheid, collectieve inzichten en (helemaal nu) ecologisch bewustzijn.

Een integrale (systemische) benadering betekent kijken vanuit meerdere perspectieven en integratie van objectieve en subjectieve kennis. Zij bouwt voort op het werk van haar vader, Gregory Bateson, die belangrijke inzichten op het gebied van systeemdenken heeft verwoord: bijvoorbeeld dat het menselijk bewustzijn is deel van een groter geheel. Daarmee is er eenheid van geest en natuur. Systemen worden gekenmerkt doordat relaties belangrijker zijn dan objecten. In verbindingen ontstaat betekenis. De werkelijkheid is relationeel. Objectiviteit is een illusie want waarneming is interpretatie. Kennis is daarmee contextgebonden.

Leervermogen

Het leervermogen kent verschillende niveaus. Niveau 0: simpele respons op de omgeving en geen correctie op fouten. Niveau 1: leren binnen een context en verbetering door ervaring. Niveau 2: leren te leren en daardoor patroonherkenning en contextueel begrip. Niveau 3: paradigmaverandering en fundamentele herstructurering.

Levende systemen

Levende systemen zijn in de loop van de tijd zo ontwikkeld, dat ze optimaal aangesloten zijn geraakt op hun hun omgeving; ze zijn structureel gekoppeld met hun omgeving. De interne organisatie van een levend systeem – het netwerk van feedbackmechanismen – is zo ontwikkeld, dat het zichzelf in stand kan houden en kan vernieuwen, zonder zijn identiteit ten opzichte van de omgeving kwijt te raken. Planten en dieren bijvoorbeeld passen zich aan hun leefomstandigheden aan.

Zowel ecologie als systeemdenken benadrukken de onderlinge verbondenheid van verschillende elementen. In ecologie zien we hoe organismen afhankelijk zijn van elkaar en hun omgeving.

Systeemdenken kijkt ook naar hoe verschillende componenten in een systeem elkaar beïnvloeden. Ecologische systemen bevatten vaak feedback mechanismen, zoals predator-prooi relaties die populaties in evenwicht houden. Systeemdenken gebruikt ook het concept van feedback loops om te begrijpen hoe systemen zichzelf reguleren en veranderen.

Ecologische systemen passen zich aan veranderende omstandigheden aan en vertonen veerkracht. Systeemdenken bestudeert hoe systemen zich aanpassen en herstellen van verstoringen.

Literatuur

Bateson, G. (1979). Mind and nature. A necessary unity. Hampton Press
Bateson, N. (2023). Combining. Axminster: Triarchy Press
Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP?