Digitale transformatie

De impact van de digitale transformatie verhoogt de complexiteit van wat er om ons heen gebeurt en raakt ons allemaal. In ons boek ‘Zie je Big Picture’ hebben we uitgewerkt dat het gaat om je identiteit, inzicht en initiatief in samenhang vorm te geven. Hiermee onderken je patronen en kun je de context waarin je werkt en leeft duiden.

Mythe of werkelijkheid?

mythesEr wordt veel over de inrichting van de zorg nagedacht. Daarbij wordt verwezen naar de positieve impact van AI. Het schiet echter nog niet op wat nu de juiste richting is. Ik haal Mintzberg er maar eens weer bij. Hij onderscheidt 9 mythes over de zorg die een effectieve inrichting belemmeren:

  • mythe van pure private of pure publieke zorg: zowel pure marktwerking als pure overheidscontrole werkt niet optimaal. Een logische conclusie is dan ook dat een balans tussen publiek en privaat nodig is.
  • mythe dat zorg het beste kan worden overgelaten aan de private sector omdat die gericht zijn op efficiency en keuzemogelijkheden.
  • mythe dat zorg gecontroleerd moet worden door de publieke sector vanwege gelijkheid tussen mensen.
  • mythe dat het zorgsysteem volledig faalt: we hebben echter juist last van het succes van de zorg. We hebben er gewoon te weinig voor over.
  • mythe van "heroïsch management": op-down management werkt niet goed in de zorg omdat professionals autonomie nodig hebben. Bestuur en management moet dus faciliterend zijn, niet controlerend.
  • mythe van bedrijfskunde: zorg moet worden verbeterd door inzet technocraten. Innovatie komt echter van professionals. Leiderschap moet faciliterend zijn, niet controlerend.
  • mythe van meten en standaardiseren. Niet alles in de zorg is meetbaar: overmatige focus op meetbaarheid en categoriseren kan contraproductief zijn. Gaat juist om het professionele oordeel.
  • mythe dat competitie het zorgsysteem verbetert. Het gaat echter juist om een gemeenschappelijke agenda en aanpak.
  • mythe dat gezondheidszorg meer geleid moet worden als andere bedrijven. Mensen met een ziekte zijn echter geen klanten van dokters, maar hopen op persoonlijke verbinding met zorgprofessionals. Vertrouwensrelaties zijn belangrijker dan marktmechanismen.

Het gaat om samenwerken

Wat is dan wel de aanpak. Ik schets enige elementen die Mintzberg aangeeft. Zorg voor community-gebaseerde zorg met betrokkenheid van alle stakeholders. Versterk professionele samenwerking en stimuleer samenwerking tussen verschillende disciplines. Zorg voor kennisdeling. Creëer ruimte voor innovatie van onderaf. Kies voor waardegedreven zorg met een langetermijnperspectief. Dat moet toch te doen zijn.

Beslisruimte

Het organisatieontwerp van zorgorganisaties wordt gekenmerkt door: grote autonomie voor professionals (artsen, verpleegkundigen). Coördinatie vindt plaats door standaardisatie van vaardigheden. Professionals hebben eigen beslisruimte in behandelingen.

Waarde

In de balans tussen private en publieke zorg kan marktwerking meerwaarde hebben bij niet-acute, planbare zorg als patiënten tijd hebben om zich te informeren. Zodra sprake is van acute zorg of informatie-asymmetrie werkt het niet. In beide systemen moet overigens de focus liggen op waarde.
Er is sprake van betrokken leiderschap dicht bij de werkvloer. Management en professionals kennen een gedeelde mindset gericht op waarde.

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg) organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix. Amsterdam: SWP
Mintzberg, H. (2017). Managing the myths of health care. Bridging the separations between care, cure, control and community. Oakland: Berrett-Koehler
Mintzberg, H. (2023). Understanding organizations…finally! Oakland: Berrett-Koehler