‘Er zijn geen overtuigende bewijzen dat jongeren minder goed tegen stress kunnen. Het vergelijken van generaties is een bezigheid van oudere generaties die maar mondjesmaat lijkt weg te ebben’(Vinkers, p. 134)

Goed werk

Burn-out wordt steeds meer een belangrijk thema in zowel de werksituatie als in het privé leven. Wat opvalt is dat de meeste literatuur gericht is op het herstel na een burn-out. Het lijkt echter logischer je werkomstandigheden en je leven zo in te richten dat de kans op een burn-out vrijwel nihil is. Dat hebben we uitgewerkt in een boek meer gericht op de werksituatie: ‘Interventies voor Goed Werk’. De casuïstiek komt uit de gezondheidszorg. Ons model is toepasbaar in ieder domein van werken. Goed werk kent zes dimensies: betekenis, veilig, grip, invloed, balans en samen.

Wat is burn-out eigenlijk?

Burn-out wordt gekenmerkt door extreme uitputting, cynisme/distantie van werk en verminderd gevoel van bekwaamheid. Er is sprake van sterke toename in burn-out klachten laatste jaren: ongeveer 17% van werknemers ervaart burn-out verschijnselen. Het gaat om het woord verschijnselen. Burn-out blijkt lastig vast te stellen. Er is geen universeel geaccepteerde definitie; er zijn geen eenduidige diagnostische criteria; de symptomen overlappen met andere aandoeningen (vooral depressie) en er zijn geen objectieve biologische testen. Burn-out wordt nu vooral gemeten op basis van gesprekken en vragenlijsten (Maslach Burnout Inventory (MBI).
 
stress
 

Het oog van de behandelaar

Dit betekent dat de symptomen moeilijk te onderscheiden zijn van andere psychische klachten en dat het lastig is om ernst en stadium te bepalen. Subjectieve criteria bepalen of het gaat om ‘gewone’ stress of burn-out. Afhankelijk van een behandelaar kan het dan gaan om stress of burn-out. De vraag is onder meer of door de terminologie ‘burn-out’ normale (altijd aanwezige) stress wordt gemedicaliseerd.

Wat is stress eigenlijk?

Wat is dan stress?: tijdelijk van aard; herstel mogelijk door rust; je voelt je nog betrokken; je ervaart gevoelend. Dit zou dan betekenen dat een burn-out ontstaat als het herstel uitblijft ondanks rustperiodes, wanneer distantie toeneemt en je emotioneel afgevlakt raakt. Wat zijn belangrijke risicofactoren voor het opschuiven van de grens naar een burn-out. Dat kan gaan om langdurige overbelasting, gebrek aan herstelmomenten, weinig controle over werk en disbalans tussen draagkracht en draaglast.

Hoe verminder je stress (en voorkom je een burn-out)?

Stress (en daarmee het risico op een burn-out) valt eigenlijk vrij simpel te verminderen. Een paar tips. Beweeg regelmatig (minimaal 30 minuten per dag), neem voldoende pauzes, stel grenzen en zeg ‘nee’, stel prioriteiten, stel realistische doelen stellen, bewaak je werktijden, investeer in tijdmanagement, praat erover, ga eens de natuur in, doe regelmatig aan zelfreflectie. Moet te doen zijn.

Literatuur

Eliens, A., H. Woldendorp en A. Jeninga. (2024). Interventies voor goed werk. Het voorkomen en oplossen van burn-out in de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP

Vinkers, C. (2022). In de ban van burn-out. Over de grenzen van stress. Amsterdam: Prometheus