Burn-out als transformatiemechanisme

Burn-out wordt steeds meer een belangrijk thema in zowel de werksituatie als in het privé leven. Wat opvalt is dat de meeste literatuur gericht is op het herstel na een burn-out. Het lijkt echter logischer je werkomstandigheden en je leven zo in te richten dat de kans op een burn-out vrijwel nihil is. Dat hebben we uitgewerkt in een boek meer gericht op de werksituatie: ‘Interventies voor Goed Werk’. De casuïstiek komt uit de gezondheidszorg. Ons model is toepasbaar in ieder domein van werken. Goed werk kent zes dimensies: betekenis, veilig, grip, invloed, balans en samen. Hier bespreken wij nu de burn-out als transformatiemechanisme.

Werk: te belangrijk?

Veel van ons ervaren burn-out omdat ze geobsedeerd raken door hun werk of doelen, wat leidt tot een gebrek aan balans tussen hun professionele en persoonlijke leven. We zijn niet altijd realistisch wie we ‘echt’ zijn en wat we eigenlijk aan kunnen. Dat speelt nog meer in domeinen waar we werk doen dat we als onze "roeping" beschouwen. Mensen die werk beschouwen als een essentieel onderdeel van hun identiteit kunnen zichzelf verliezen in hun werk, wat kan bijdragen aan het krijgen van een burn-out. Je zou kunnen zeggen dat een burn-out wijst op het niet meer verbonden zijn aan je persoonlijke waarden. Je kunt in ieder geval constateren dat je oude/huidige manier van leven niet meer werkt.

Andere patronen

Je zou een burn-out (hoe erg ook) ook kunnen beschouwen als een kans voor persoonlijke groei, zelfontdekking en verandering. In dit perspectief is een burn-out niet alleen een medische aandoening of een resultaat van overbelasting, maar als een signaal dat er iets fundamenteel moet veranderen in iemands leven. Het is een signaal dat er belangrijke aspecten van je leven moeten worden aangepast, zoals je relatie tot werk, je grenzen, je zelfzorg of je doelen. Het dwingt om dieper na te denken over je waarden en prioriteiten en vastgeroeste patronen te doorbreken. Het is een moment om stil te staan bij wie je bent, wat je belangrijk vindt en hoe je je leven wilt leiden. Dit kan leiden tot belangrijke veranderingen in zowel je carrière als je persoonlijke leven.

Betekenisverlening

Het helpt te leren ‘nee’ te zeggen wanneer dat nodig is en om jezelf vooral niet verantwoordelijk te voelen voor het oplossen van alle problemen van anderen. Daarop aansluitend stel je je eigen behoeften en welzijn boven externe verwachtingen. Het herontdekken van betekenis kan een belangrijke stap zijn in een herstelproces. Dit kan door na te denken over de impact van je werk op anderen, de waarde van wat je doet, en hoe je jouw werk kunt afstemmen op je diepere waarden. Het transformatieproces dwingt om jezelf beter te kennen en te begrijpen.

Het loslaten van de identificatie met werk kan herstel bevorderen. Het besef dat werk slechts een onderdeel van .het leven is en niet de belangrijkste bron van persoonlijke waarde of betekenisgeving kan helpen bij het voorkomen van een burn-out. Het is daarom verstandig een gezondere verhouding tot werk te krijgen en te erkennen dat er andere nog belangrijkere levensgebieden zijn.

Literatuur

Eliens, A., H. Woldendorp en A. Jeninga. (2024). Interventies voor goed werk. Het voorkomen en oplossen van burn-out in de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP
Glouberman, D. (2019) The Joy of Burnout: How the end of the world can be a new beginning .
Woldendorp. H. < H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP