In deze blog geef ik de belangrijkste conclusies van de Toekomst Verkenning 2024 van het RIVM weer. In InfraVitaal (www.infravitaal.nl) hebben we expertise op het gebied van de digitale transformatie van gebouwen en locaties, industrieel circulair bouwen, energieregulering en ouderenhuisvesting bij elkaar gebracht. Door de verbinding van wonen, zorg, comfort en energieregulering hebben we de mogelijkheid om nieuwe concepten te bedenken en in te richten.

We hebben consultancy activiteiten (bijvoorbeeld het inrichten van een Energie Management Systeem (EMS) of het ontwerp van toekomstbestendige ouderenhuisvesting) en leveren een eigen infrastructuur via de IVO Smart box (combinatie van hardware en software die de installaties van een gebouw aanstuurt).

Gezondheidsachterstand

De achtergrond van gezondheidsachterstanden ligt voor een groot deel in ongunstige leefomstandigheden ligt. Mensen in een achterstandspositie hebben bijvoorbeeld vaker een klein sociaal netwerk, onzeker werk en inkomen, een ongunstige woonomgeving en weinig vertrouwen in de overheid.

Het aanpakken van de achterstand op het gebied van gezondheid kan alleen effectief zijn als hierin ook de maatschappelijke context, de leefomstandigheden en hulpbronnen van mensen worden meegenomen. Dit zal nog belangrijker worden door een toenemende diversiteit binnen de bevolking.

Uitgavenontwikkeling

Het aantal kwetsbare ouderen in de toekomst zal sterk toenemen. De ouderenzorg leunt nu al sterk op de zorg door partners, familieleden en vrijwilligers. De ziektelast bestaat in de toekomst steeds meer uit ouderdomsziekten, (chronische) aandoeningen die vooral op hoge leeftijd voorkomen. Dit vraagt om nieuwe benaderingen in het gezondheidsbeleid en in de maatschappij. Daarbij is er naast ziektepreventie en zorg meer aandacht nodig voor gezondheidsbevordering.

In de toekomst zullen de zorguitgaven, alleen al door de demografische ontwikkelingen (vergrijzing en bevolkingsgroei) toenemen met 30 miljard, tot een niveau van 150 miljard euro in 2050. Wanneer de trend in zorguitgaven voortzet krijgen we te maken met een nog sterkere stijging, tot meer dan 200 miljard euro in 2050. 40% van de toekomstige groei is het gevolg van de demografische ontwikkelingen en 60% van andere ontwikkelingen.

In de ouderenzorg wordt bijvoorbeeld een sterke groei van de uitgaven in de zorg verwacht die volledig op het conto van de vergrijzing komt. Bij bijvoorbeeld dementie komt de stijging van de benodigde zorg volledig voor rekening van de demografische ontwikkeling, namelijk de vergrijzing. Dat zal in de toekomst nog meer het geval zijn.

In de ziekenhuiszorg geldt iets heel anders. Daar speelt de vergrijzing zeker een rol, maar zijn het vooral de toename van het zorgaanbod en de voortgang van de medische technologie waardoor de zorguitgaven gaan stijgen. De geneesmiddelen die binnen de ziekenhuizen worden gebruikt spelen een belangrijke rol bij deze stijging.

In de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg heeft de vergrijzing een beperktere invloed. Meer dan in andere sectoren is het toekomstige beleid hier van doorslaggevende invloed op de uitgavenontwikkeling. Ook bij de huisartsenzorg wordt een aanzienlijke toename verwacht. Deze toename zal nog groter zijn naarmate de intramurale ouderenzorg minder groeit en meer mensen tot op hoge leeftijd thuis blijven wonen.

Vitale buurt

vitale wijkenNaast oudere mensen die intensieve zorg nodig hebben door dementie en andere ernstig beperkende gezondheidsproblemen, zal er ook een groeiende groep zijn van oudere mensen die nog wel zelfstandig blijven wonen. Deze groep krijgt te maken met allerlei chronische aandoeningen en met eenzaamheid en beperkingen in horen, zien en mobiliteit. Voor deze groep is het belangrijk om een sterke basiszorg te hebben, dicht bij waar de mensen wonen. Het gaat dan om de eerstelijnszorg, waaronder de huisartsenzorg, de paramedische en verpleegkundige zorg. En daarnaast ook om de aanwezigheid van een brede sociale basis die cruciaal is voor het welzijn van mensen.

Om de zorg dichtbij mensen te kunnen leveren is het belangrijk meer aandacht te geven aan de fysieke en sociale facetten in een wijk of buurt. In sterke wijken en buurten, waar mensen op elkaar letten, kunnen escalaties van zorgproblemen mogelijk voorkomen worden.

Een vitale wijk of buurt waar mensen oog hebben voor elkaar, kan helpen om eenzaamheid, mentale druk en psychosociale problemen van ouderen én jongeren te verminderen. Omdat mensen langer zelfstandig zullen blijven wonen, zal dit eisen stellen aan de woningen zelf. Deze ontwikkeling vraagt om meer levensloopbestendige woningen en andere woonvormen. Dit hebben we in het SprenghenParc concept al volledig ingericht.

Transitie

Klimaatverandering kent drie opgaven:

  • gezondheidsbevordering via de leefomgeving,
  • inrichting van de leefomgeving aanpassen voor kwetsbare groepen
  • aanpakken van gezondheidsgevolgen van klimaatverandering

Op hogere leeftijd hebben mensen meer last van de warmte. In en rond woningen geschikt voor ouderen is in de huidige situatie matig of slecht verkoeling te vinden. Vandaar dat we een instrumentarium hebben ontwikkeld om energieregulering en klimaatbeheersing te faciliteren.

RIVM Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024. Kiezen voor een gezonde toekomst.