‘Waarom willen en kunnen we niet geloven dat toeval de ware regisseur is van ons leven?’ (Buijssen, p. 186)

Patronen

De impact van de digitale transformatie verhoogt de complexiteit van wat er om ons heen gebeurt en raakt ons allemaal. In ons boek ‘Zie je Big Picture’ hebben we uitgewerkt dat het gaat om je identiteit, inzicht en initiatief in samenhang vorm te geven. Hiermee onderken je patronen en kun je de context waarin je werkt en leeft duiden.

Tja, dat toeval

Het is eigenlijk jammer: succes blijkt vaak niet alleen het resultaat van hard werken of talent, maar wordt ook sterk beïnvloed door toevallige omstandigheden en externe factoren die buiten iemands controle liggen. Onze maatschappelijke focus op persoonlijke verantwoordelijkheid doet vaak geen recht aan de rol van geluk. Veel succesvolle mensen stonden simpelweg op het juiste moment op de juiste plek. Bepalend daarbij is bijvoorbeeld het land en het tijdperk waarin je geboren wordt, je sociale netwerk en economische trends.

Onvoorspelbaarheid

gelukIn complexe systemen, zoals economie, carrièreontwikkeling en sociale netwerken, speelt toeval een grote rol. Veel van de uitkomsten in dit soort systemen komen voort uit onvoorspelbare interacties en toevallige gebeurtenissen. Bijvoorbeeld, iemand die op het juiste moment de juiste persoon ontmoet.

Toeval is juist een fundamenteel mechanisme in complexe systemen. Hierdoor ontstaat ruimte voor verrassingen, adaptie en groei. Binnen de chaostheorie is het vertrekpunt immers dat kleine toevallige fluctuaties grote systeemveranderingen kunnen veroorzaken (‘het vlinder-effect’).

Belang van onverwachtheid

Het aardige is dat wij vaak de rol van geluk negeren of onderschatten, en succes ten onrechte toeschrijven aan persoonlijke inspanning en vaardigheden. Dit komt door onder meer de actor-observatorbias, waarbij mensen geneigd zijn hun eigen successen aan persoonlijke capaciteiten toe te schrijven, terwijl ze het succes van anderen vaak aan externe factoren, zoals geluk, toeschrijven. In de biologie zorgt toeval voor variatie die natuurlijke selectie mogelijk maakt.

Omdat we onverwachte gebeurtenissen per definitie niet kunnen controleren (daarom zijn ze tenslotte onverwacht) is de meest handige strategie om onzekerheid te accepteren en zo open mogelijk te staan voor nieuwe ideeën. Die kunnen dan misschien helpen als het onverwachte toch gebeurt. Toeval introduceert dus onvoorspelbaarheid en variatie in systemen. Er kunnen nieuwe combinaties en interacties ontstaan en vastgeroeste patronen worden doorbroken.

Waar kom ik vandaan?

Veel succesvolle mensen stonden simpelweg op het juiste moment op de juiste plek. Bepalend daarbij is bijvoorbeeld het land en het tijdperk waarin je geboren wordt, je sociale netwerk en economische trends.

Literatuur

Buijssen, H. (2022). Waarom succes een kwestie van geluk is. De grote rol van toeval in het leven. Amsterdam: Spectrum
Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven.(2022) Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP