Wanneer piekeren we teveel en is er kans op een burn-out?

Goed werk

Burn-out wordt steeds meer een belangrijk thema in zowel de werksituatie als in het privé leven. Wat opvalt is dat de meeste literatuur gericht is op het herstel na een burn-out. Het lijkt echter logischer je werkomstandigheden en je leven zo in te richten dat de kans op een burn-out vrijwel nihil is. Dit blog gaat over het vermijden van teveel piekeren.

Dit en meer hebben we ook uitgewerkt in een boek dat vooral is gericht op de werksituatie: ‘Interventies voor Goed Werk’. De casuïstiek komt uit de gezondheidszorg. Ons model is toepasbaar in ieder domein van werken. Goed werk kent zes dimensies: betekenis, veilig, grip, invloed, balans en samen.

Wanneer overdenken we?

We hebben regelmatig last van teveel denken: overdenken. Overdenken gaat om vast blijven zitten in gedachten die meestal betrekking hebben op problemen, zorgen of onzekerheden. Dit kan variëren van het malen over een specifieke gebeurtenis tot het steeds opnieuw afspelen van wat-als’’ scenario’s in het hoofd. We kennen onszelf weleens dat we het ergste denken; pijn ergens in het lichaam kan voor onszelf op dat moment niet iets anders beteken dat het ernstig is en niet iets wat morgen weg is. Een (negatieve) gebeurtenis in het verleden komt steeds weer boven. Dat maakt het lastig om dagelijkse sores effectief aan te pakken.

Aanpak

Wat valt er aan te doen? Veel van onze angsten of zorgen zijn vaak onrealistisch of overdreven; door deze gedachten systematisch te analyseren maak je ze klein. Een andere methode is om tot actie over te gaan. Het verleden was vreselijk maar dat is geen reden om met vrienden niet naar de kroeg te gaan.
De Stoïcijnen hebben al uitvoerig geschreven dat het verstandig is te accepteren dat sommige dingen nu eenmaal buiten je controle liggen. Het accepteren van onzekerheid kan het overdenken verminderen, omdat je stopt met het proberen om elke situatie volledig te begrijpen of op te lossen. Wat ook helpt is het verbreden van je perspectief. Niet alles in het leven is zwart-wit is en er zijn meerdere manieren zijn om naar een situatie te kijken.

Wanneer wel?

Het kan overigens ook heerlijk zijn om juist wel de tijd te nemen om lang over iets na te denken. Bijvoorbeeld bij reflectie over belangrijke kwesties in je leven, zoals keuzes, waarden en doelen. Het kan je helpen om jezelf beter te begrijpen en meer inzicht te krijgen in je eigen gedachten en gevoelens. Door te reflecteren op wat wel en niet werkte in het verleden, kun je waardevolle lessen trekken die je in de toekomst kunnen helpen om betere keuzes te maken.

Dus nadenken (of piekeren) heeft meerwaarde mits het niet oncontroleerbaar wordt. Het gaat om het vinden van de balans tussen het nuttige aspect van overdenken en het vermijden van de valkuilen van te veel piekeren.

Literatuur

Trenton,N. (2021) . Stop Overthinking: 23 Techniques to Relieve Stress, Stop Negative Spirals, Declutter Your Mind, and Focus on the Present. PKCS Media
Eliens, A., H. Woldendorp en A. Jeninga. (2024). Interventies voor Goed Werk. Het voorkomen en oplossen van burn-out in de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP