Goed werk

Burn-out wordt steeds meer een belangrijk thema in zowel de werksituatie als in het privé leven. Wat opvalt is dat de meeste literatuur gericht is op het herstel na een burn-out. Het lijkt echter logischer je werkomstandigheden en je leven zo in te richten dat de kans op een burn-out vrijwel nihil is. Dat hebben we uitgewerkt in een boek meer gericht op de werksituatie: ‘Interventies voor Goed Werk’. De casuïstiek komt uit de gezondheidszorg. Ons model is toepasbaar in ieder domein van werken. Goed werk kent zes dimensies: betekenis, veilig, grip, invloed, balans en samen.

Zie ik wat er gebeurt?

burn-out Het krijgen van een burn-out is vaak een geleidelijk proces. De kunst is de verschillende fasen in beeld te hebben en daarop interventies in te zetten. Die interventies hebben we in ons boek uitgewerkt. In deze blog ga ik in op het herkennen van de fases. De volgende typologie van Muskett is daarbij behulpzaam. Het gaat van uitdaging naar volledige burn-out:

  • Opwinding en uitdaging: In dit beginstadium voel je je enthousiast en gemotiveerd door je werk. Er is een gevoel van voldoening en energie. Symptomen zijn: enthousiasme en motivatie voor het werk, een gevoel van voldoening en energie en het gevoel van controle over je werk en situatie.
  • Toewijding en overgave: je raakt steeds meer betrokken bij het werk, vaak ten koste van persoonlijke tijd en welzijn. Er ontstaat een neiging om werk boven alles te stellen. Symptomen: meer betrokkenheid bij werk, zelfs ten koste van persoonlijke tijd, overtuiging dat werk jouw primaire focus is, vergroting van verantwoordelijkheden zonder ruimte voor ontspanning en begin van verwaarlozing van persoonlijke zorg en sociale activiteiten.
  • Verlies van balans: er is een merkbaar verlies van balans tussen werk en privéleven. Symptomen zoals vermoeidheid, prikkelbaarheid en verminderde concentratie kunnen optreden: afname van energie, verlies van balans tussen werk en privéleven, gevoelens van stress, zelfs wanneer je niet aan het werk bent, hoofdpijn, slaapproblemen of andere lichamelijke symptomen die verband houden met stress.
  • Vermoeidheid en uitputting: chronische vermoeidheid zet in, en je voelt je constant uitgeput. Er is een afname van motivatie en energie, er is sprake van mentale uitputting en leegte en fysieke symptomen zoals spierspanning, maagklachten of andere stress gerelateerde aandoeningen.
  • Cynisme en afstandelijkheid: er ontstaat een negatieve houding tegenover het werk en collega's, er is een gevoel van ineffectiviteit en een afname van betrokkenheid. Er is duidelijk afname van interesse in het werk of betrokkenheid bij projecten, je hebt gedachten zoals "Wat heeft het voor zin?" of "Dit maakt toch geen verschil."
  • Volledige burn-out: In dit laatste stadium is er sprake van ernstige fysieke en emotionele uitputting. Er is een gevoel van hopeloosheid en een totale afname van functioneren. Je hebt aanhoudende angst of depressie, een gebrek aan enthousiasme voor alles, inclusief persoonlijke relaties en ernstige concentratie- en geheugenproblemen.

Blijf naar jezelf kijken

Belangrijk hierbij is het besef dat burn-out zich vaak geleidelijk opbouwt. Ik heb vaker over zelfreflectie geschreven. Door de fasen te herkennen kun je hopelijk tot interventies komen die een burn-out vermijden. Instrumenten om verbinding met jezelf te houden hebben we beschreven in ons nieuwe boek ‘Kun je me doorverbinden…met mezelf?

Literatuur

Eliens, A., H. Woldendorp en A. Jeninga. (2024). Interventies voor goed werk. Het voorkomen en oplossen van burn-out in de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP
Muskett, A. (2024). The burnout ladder: how to thrive in a chaotic workplace.
Woldendorp, H. A. Jeninga en A. Eliens (2025). Kun je me doorverbinden met …….mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Coöperatieve Uitgever Virtuoos