De noodzaak van ecosystemen in de zorg

Waardenetwerk

De grote zorguitdagingen (zoals vergrijzing, personeelstekort, zorgkosten) zijn te complex voor één partij alleen. In plaats van te denken in individuele organisaties (zoals één ziekenhuis, één IT-leverancier of één zorgverzekeraar), kijkt de ecosysteembenadering naar het totaal van betrokken partijen die samen een waarde-netwerk vormen rond zorgverlening. Digitale transformatie in de zorg slaagt als alle relevante actoren – publiek én privaat – samenwerken binnen een dynamisch, co-creërend ecosysteem.

Ecosysteem

Belangrijke kenmerken van een zorg-ecosysteem zijn meerdere partijen – meerdere rollen, gedeelde waardecreatie (partijen bouwen samen aan nieuwe zorgmodellen, platformen of datadiensten, data als gedeeld goed, dynamiek en zelforganisatie (succes is afhankelijk van de relaties, feedbackloops en gedeelde doelen). Voorbeelden van ecosysteemdenken in de zorg zijn samenwerkende netwerken rond chronische zorg, waarin patiënt, huisarts, ziekenhuis en techpartners samen een gepersonaliseerde behandelomgeving ontwikkelen en zorgplatforms , waar meerdere zorginstellingen samenwerken aan digitale toegang tot patiëntendossiers.

Kenmerken

Waar kun je dit naar vertalen? Zorg op afstand: digitale consulten, monitoring op afstand, virtuele spreekkamers. Blockchain: transparantie en vertrouwen in data-uitwisseling voor veilige, onveranderlijke registratie van data en transactie en verifieerbare data-uitwisseling tussen ziekenhuizen, apotheken, verzekeraars. Schaalbaarheid: AI-training over meerdere instellingen tegelijk waarbij meerdere ziekenhuizen trainen samen een AI-model om longkanker te herkennen op röntgenfoto’s, zonder dat röntgenbeelden gedeeld worden. Een huisarts gebruikt een AI-assistent die consultnotities automatisch omzet in een medisch verslag én een begrijpelijke samenvatting voor de patiënt.

Zorg-ecosysteem

Om te komen tot een zorg-ecosysteem is het nodig zicht te hebben op alle betrokkenen: zorgaanbieders: ziekenhuis, huisarts, wijkzorg; technologiepartners: EPD-leveranciers, AI-startups; financiers: verzekeraars, overheid; gebruikers: patiënten, mantelzorgers; onderzoek: hogescholen, universiteiten. Ontwikkel daarbij een governancemodel waar alle partijen een stem in hebben, waarbij patiënten niet “gebruikers aan het eind” zijn , maar volwaardige ontwerpers van waarde.

De inrichting van een zorgecosysteem is geen project, maar een manier van organiseren, denken en handelen. Maak daarom waardecreatie en -verdeling expliciet.

Literatuur

Constantinides , P. (2023). Digital Transformation in Healthcare: An Ecosystem Approach. Routledge
Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg) organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix (SOM). SWP
Veuger, J. en H. Woldendorp. (2021). Blockchain in de zorg. Koninklijke Van Gorcum