Hoe maak je een organisatiecultuur toekomstgericht?
‘What is the culture we need for the future we say we want?’ (Smith).
Toekomstgerichtheid
Kun je een organisatiecultuur zo inrichten dat die gebouwd is voor de toekomst en dus voor onzekerheid. Een dergelijke cultuur ondersteunt denken in termen van experimenten, aannames toetsen en flexibel aanpassen. Een terugkerende vraag is ‘wat als?’. Er wordt gewerkt met buitenperspectieven (klanten, jongeren, AI). Een kenmerk is ook dat iedereen zich vrij voelt vragen te stellen en anders te denken.
Verhalen
Hoe doe je dat? Je kunt werken met verbeeldingssessies of scenario’s, je probeert dominante culturele patronen boven water te krijgen. Dat kan bijvoorbeeld door verhalensessies waarin mensen elkaar vertellen over de organisatie. Op deze manier komen de ‘onzichtbare regels’ binnen de organisatie naar boven. Zo ontstaat bewustzijn over wat in stand wordt gehouden en tevens waarom dat gebeurt.
Interdisciplinair
Interdisciplinaire experimenten vergroten de verbeeldingskracht. Teams krijgen ruimte om te reflecteren en na te denken hoe binnen de (bedachte) toekomst genavigeerd kan worden. Rollen en structuren worden herontwerpen met ruimte voor interdisciplinair werk en samenwerking.
Wendbaarheid
Een vorm is ook toekomstgerichte kernwaarden te formuleren: nieuwsgierigheid, aanpassingsvermogen etc. Deze waarden zijn duidelijk zichtbaar in de werkprocessen. De cultuur ontwikkelt mee met de veranderende omgeving en wendbaarheid wordt ‘normaal ‘gedrag. Wendbaarheid (agility) gaat dus om het bewust bouwen van een organisatiecultuur die verandering omarmt als een normaal en creatief onderdeel van de dagelijkse praktijk.
Toekomst
Belangrijk is het kunnen denken in mogelijke toekomsten. Dat doe je door een leer- en experimenteercultuur te ontwikkelen bijvoorbeeld door feedbackloops in elk project (wat leren we nu al?) in te bouwen. Wendbaarheid wordt zo verankerd in het dagelijks gedrag: bijsturen, herzien, leren. Dat doe je weer door ruimte voor autonomie binnen heldere kaders te scheppen.
Literatuur
Smith, S. en S. Cox-Smith. (2023). Future Cultures: How to Build a Future-Ready Organization
Woldendorp, H, A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met …mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Uitgever Virtuoos
30 jaar ervaring als consultant en als interim manager. : Strategisch adviseur op het gebied van digitale transformatie en platformtechnologie; associé bij CCzorgadviseurs) ; adviseur professionele ontwikkeling. Partner InfraVitaal (www.infravitaal.nl; harry@infravitaal.nl). Toezichthouder Zorggroep Tangenborgh en ALS Zorgregelaars. Mede-bestuurder van de Coöperatieve Uitgever Virtuoos (https://uitgevervirtuoos.nl/) . Auteur van een vijftiental boeken over zelforganisatie, professionele ontwikkeling, platformtechnologie en digitale transformatie (van de gebouwde omgeving).
